Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun ICIJ paylaştığı ve Türkiye’den yalnızca DW Türkçe’nin incelediği yaklaşık 12 milyon Escort bayan evrakın içinden Çalık Holding de çıktı Vergi cennetlerindeki faaliyetleri daha önceParadise Papers sızıntıları ile ifşa olan Çalık Holding yeni sızdırılan dokümanlarda tam dört offshore şirketle yer alıyor
Çalık Holding yöneticilerinin Bayan escort de isminin geçtiği ve hesaplarında milyon dolarlar olan bu şirketler kayıtlara nazaran Holding’in ticari süreçleri için kullanılıyor
Türkiye’nin en güçlü beşinci kişisi
Çalık Holding AKP iktidarı periyodunun en süratli yükselen Escort kümelerinden biri Holding özelleştirmeler TOKİ ihaleleri yurtdışı mutabakatları ve uygun kredi şartlarıyla güçten telekoma finanstan dokumacılığa inşaattan medyaya kadar birçok dalda süratle büyüdü Yıllık faaliyet raporlarına nazaran Holding 2012’den 2020’ye öz kaynaklarını yaklaşık dokuz kat artırdı ve 1 milyar 600 milyon liradan 13 milyar 900 milyon lira y a çıkardı
Ticaretiİstanbul Sultanhamam’da öğrendiğini belirten Holding’in idare konseyi lideri Ahmet Çalık ise Forbes’in 2021 listesinde 1 5 milyar dolarlık servetiyle dünyanın enzenginleri ortasında 2035’inci sırada Çalık tıpkı mecmuanın 2020 Türkiye listesinde de ülkenin en varlıklı beşinci bireyi olma unvanını elde etmişti Lakin Ahmet Çalık’ın ne kadar vergi ödediğine açık kaynaklardan ulaşmak güç Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın en son açıkladığı 2019 vergi rekortmenleri listesinde Ahmet Çalık’ın ismi yer almıyor Çalık ismini açıklamama hakkını kullanmış görünüyor
Pandora’daki şirketler
Belgelere nazaran Çalık Holding’in bağlı olduğu Britanya Virjin Adaları merkezli dört şirket var Trident Trust offshore danışmanlık firması aracılığıyla kurulan Oipano Trading S A Textiles International Ltd Lasarre Trading Ltdve Sonjah International Limited isimli şirketlere Straellington Nominee Limited isimli bir firma vekil hissedar olarak atanıyor Evraklardan edinilen bilgilere nazaran Ahmet Çalık böylelikle perde gerisinden şirketlerin faaliyetlerini yürütebiliyor
Belgelere nazaran 18 Aralık 2000’de kurulan Oipano Trading’in yöneticileri Şafak Karaaslan ve Metin Atalay Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış bağlantılar sorumlusu Metin Atalay ise Holding’in Dubai’deki çalışanlarından biri Firmanın varlıklarının ise 10 milyon ABD Doları olduğu belirtiliyor Kayıtlara nazaran şirketin faaliyet alanı dokuma satışı dokuma danışmanlığı ve dokumacılık eserleri alım satımı İş yaptığı ülkeler ise Türkiye dışında Çalık Holding’in yurtdışı iştiraklerinin de bulunduğu Türkmenistan ve Dubai Birleşik Arap Emirlikleri 24 Ağustos 2016 tarihli evraklarda ise şirketin hak sahipliğinin Türkiye’de Rema Group isimli dokuma şirketinin kurucusu olan Recai Arslan’a geçtiği görülüyor
1995’te kurulan Textiles International Ltd ‘nin faaliyet gösterdiği ülkeler ve faaliyet alanlarının da Oipano ile tıpkı olması dikkat çekiyor Kayıtlarda firmanın kıymetinin 5 milyon dolar olduğu belirtiliyor 10 Kasım 2010’da şirket yöneticisi Şafak Karaaslan’ın Trident yetkilileriyle olan yazışmalarında şirket payların devredilmediği yalnızca kaybolduğunu deklare eden Ahmet Çalık imzalı bir evrağa rastlanıyor Bu sayede şirketin gerçek sahibinin Ahmet Çalık olduğu anlaşılıyor 24 Ağustos 2016’da ise firmanın hak sahipliğinin tekrar Recai Arslan a geçtiği görülüyor Lakin bu sürecin akabinde Çalık Holding ile temaslı isimler şirket yöneticiliğinde kalmaya devam ediyor Bu misyonu yürütmeye devam eden Şafak Karaaslan ve Metin Atalay Şubat 2018 de misyonu Çalık Holding in dokuma bölümünde faaliyet gösteren şirketi Gap Pazarlama’nın ofis müdürü olan Süleyman Kankul’a devrediyorlar
1993 yılında kurulan Lasarre Trading Ltd ‘nin yöneticileri de 2007 yılından itibaren Şafak Karaaslan ve Metin Atalay iken 2018’de bu iki isimler yerine tekrar Süleyman Kankul getiriliyor
Aralık 2000’de 50 bin dolar sermayeyle kurulan Sonjah International Limited in yöneticiliğini de Şafak Karaaslan ve Metin Atalay yürütüyor Firma 23 Ocak 2017’de kapatılıyor
Şirketler faaliyet raporunda yok
Çalık Holding’in dünyanın 20 farklı ülkesinde iştiraki var Holding’in dokuma kesiminde faaliyet gösteren şirketi GAP Pazarlama ise 40 ülkede faaliyet gösteriyor Holding’in 2020 faaliyet raporuna nazaran 1994 yılında kurulan GAP Pazarlama’nın birçok farklı ülkede fason tedarik ağı var
Şirketin iştirakleri Dubai merkezli Gap Pazarlama FZE New York merkezli Gappa Textiles Inc ve BAE merkezli Synchron Küresel Trading FZE diye sıralanıyor Holdingin dokuma kolunda faaliyet gösteren bir öbür şirketi Çalık Denim’in ise Hollanda’da Calik Denim B V Türkmenistan’da Balkan Dokuma TGPJ Serdar Pamuk Egrigi Fabrigi ÇJB Türkmenbaşı Dokuma Kompleksi Gap Türkmen Türkmenbaşı Jeans Kompleksi Mısır da Çalık Alexandria for Readymade Garments isimli bağlı şirketleri ve üretim merkezleri bulunuyor
Ancak Pandora Papers ile ortaya çıkan Britanya Virjin Adaları merkezli offshore firmalar Holding’in faaliyet raporlarında belirtilen yurtdışı şirketleri ortasında yer almıyor
Offshore şirketi kurmak kabahat değil
Britanya Virjin Adaları’nda offshore şirketlerin kurulması Türkiye’de bir kabahat değil Lakin yasal mevzuata uygun yapılan bu süreçlerin topluma da birtakım maliyetleri kelam konusu
Pandora Papers yasal olan bu süreçlerin etik boyutunu tartışmaya açıyor Çünkü yerli ve milli sermayenin vergi cennetlerine aktardığı kârlar Türkiye’de kalsa Hazine’nin elde ettiği bu kaynakla örneğin eğitim ve sıhhat alanındaki eksikliklere yatırımlar yapılabilir
Daha az vergi ödüyor
Peki bir firmanın offshore şirketler üzerinden ticari süreçler yapması faaliyet gösterdiği ana ülke açısından nasıl bir tesire yol açıyor Sistem şu formda işliyor
Türkiye merkezli bir A şirketi Afrika’dan dokumacılık hammaddesi almak istiyor Bu şirketin sermayedarı olan ticari küme vergi cennetinde B ve C isminde iki farklı offshore şirket kuruyor B şirketi 10 milyon dolara hammadde satın alıyor ve bu hammaddeyi başka küme şirketi olan C şirketine 15 milyon dolara satıyor C şirketi birebir hammaddeyi Türkiye’deki ana şirket olan A şirketine birebir fiyata satıyor A şirketi 15 milyon dolara mal ettiği hammaddeyi işleyerek iç pazarda 17 milyon dolara satıyor A şirketinin bilançosunda malın maliyeti 15 milyon dolar satış bedeli ise 17 milyon dolar olacağından vergiye temel karı yani karı 2 milyon dolar olarak belirleniyor Böylelikle A B ve C şirketlerinin gerçek sahibi 10 milyon dolara satın aldığı hammaddeyi 17 milyon dolara satıp aslında 7 milyon dolar kar etse de Türkiye’deki vergi otoritesine yalnızca 2 milyon dolarlık kar beyan etmiş oluyor Bu sayede 5 milyon dolarlık vergiden kaçınmış oluyor
Pandora Papers dokümanlarında Çalık Holding in irtibatlı olduğu offshore firmaların 1993 2018 ortasındaki süreçleri görülüyor Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da 2007’den 2013 yılının sonuna kadar Çalık Holding Genel Müdürlüğü misyonunu yürütüyordu Holding’e 1999 yılında Hazine Uzmanı olarak katılan Berat Albayrak Genel Müdürlük vazifesini şu an Holding’e bağlı Turkuvaz Medya Kümesi’nin başkanvekili olan ağabeyi Serhat Albayrak’tan devralmıştı
Kazan kazan sistemi
Türkiye de vergi cenneti ülkelerinde yapılan ticari süreçlerde yüzde 30 vergi uygulanması kararlaştırılsa da Bakanlar Heyeti hangi ülkelerin vergi cenneti olduğuna karar vermediği için 15 yıldır bu vergi uygulanamıyor Kamuoyunda varlık barışı olarak bilinen ve periyodik olarak çıkarılan düzenlemeler ise offshore ile gayret yerine teşvik ettiği tarafında eleştiriliyor
2008’den bu yana uygulanan varlık barışı sayısı şimdiye dek yediyi bulurken iktidar bu düzenlemeyi iktisada önemli kaynak sağladığı gerekçesiyle savunuyor
Peki Varlık Barışı düzenlemeleriyle Türkiye ekonomisindeki kaynak kahrını çözmeye çalışan AKP iktidarı neden vergi cenneti üzerinden yapılan süreçleri vergilendirmiyor
Pandora Papers ile sızdırılan evraklar vergi cennetlerini kullanan sermaye kümelerinin AKP iktidarı ile olan bağlarıyla birlikte okunduğunda yalnızca şirketlerin değil iktidarın da kazandığı bir tablo ortaya çıkıyor O denli ki kendisine yakın şirketlerin güçlenmesi AKP iktidarının pozisyonunu sağlamlaştırırken dokümanlar bu durumda offshore sisteminin değerli bir hissesi olduğunu gösteriyor
Peki Çalık Holding global sistemin sağladığı bütün imkanlardan faydalanıp offshore şirketleri üzerinden karına kar katarken elde ettiği sermayeyi Türkiye deki hangi faaliyetlerinde kıymetlendiriyor
Sabah ATV ihalesi
Telekom inşaat güç ve maden alanında çok sayıda ihale alan Holding TMSF tarafından el konulup satışa çıkarılan Sabah ATV için Aralık 2007’de yapılan ihalenin de kazananı oldu Bütün iştirakçilerin çekildiği ihalede tek teklif o devir Berat Albayrak’ın genel müdürü olduğu Holding den geldi Küme medya bölümüne girerken kamu bankalarından 750 milyon dolarlık kredi aldı Sabah ATV’nin Çalık kümesine satılması medyada bir kırılma noktası oldu Bu tarihten sonra ana akım medyanın büyük kısmının iktidara yakın şirketlere geçtiği süreç başladı
Vergi cennetlerinde offshore şirketler üzerinden yürüttüğü ticari süreçlerle ilgili ulaştığımız Çalık Holding ve Holding’in offshore şirketlerinde ismi geçen Rema Group kurucusu Recai Arslan sorularımıza cevap vermedi
Pelin Ü nker Serdar Vardar
Deutsche Welle Türkçe
