Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ile birlikte milletlerarası kamuoyundan arkası gerisine yaptırım açıklamaları geldi. Lakin bu yaptırımların ortasında en tesirli husus başlıklarından biri Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkartılma kararı oldu.
Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication’ın kısaltması olan SWIFT için en gerçek tarif memleketler arası ödemeler ağı olarak öne çıkıyor.
Bu sistem tüm dünya ticaretinde kilit bir role sahip. Bu yüzden Rusya’nın sistem dışında kalması hem ticari hem de finansal hizmetlerin büyük oranda durmasına neden olabilir. Bu da Rusya üzerindeki ekonomik baskıyı arttıracak.
Ancak burada Türkiye’yi de çok yakından ilgilendiren bir ilgi var. O da Türkiye’nin güçten besine, turizmden dokumaya kadar çok sayıda bölümde Rusya ile olan güçlü ticareti. Geçtiğimiz yıl Rusya ile ikili ticarette yaklaşık 35 milyar dolarlık bir hacim yakalayan Türkiye için bu birebir vakitte büyük bir ekonomik zorluk sürecini de beraberinde getirebilir.
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir Siyasetleri eski Genel Müdürü ve eski IMF Ekonomisti Dr. Burcu Aydın Özüdoğru’ya nazaran Rusya ekonomisindeki bir daralma yahut yaptırım Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor. Besin, turizm ve müteahhitlik üzere alanlarda çok büyük bir ticari ilginin bulunduğunu belirten Özüdoğru, “Rusya’nın ödeme sistemleri konusunda yaşayacağı sorunlar Türk şirketlerinin ihracat yapma kapasitesini zorlayabilir ve tahsilat süreçlerini geciktirebilir” diyor.
Rusya ile Türkiye’nin ikili ticaretinde birinci akla gelen kesimler turizm ve besin oluyor.
Alternatif pazar arayışı
Rusya’nın Türkiye’nin besin ithalatında çok değerli bir yere sahip olduğunu belirten Tayaş Besin İdare Şurası Lideri Kazım Taycı, “SWIFT manisi bizim Rusya olan ticaretimizi önemli ölçüde pürüzler. Bugün prestijiyle Rusya’dan ithalat konusunda önemli bir problem yaşamıyoruz. Ruslar ile şu an görüşüyoruz. Lakin bu kararların daha kapsamlı uygulanması bizim için uzun vadede büyük bir sorun oluşturacaktır. Sonuçta bir un fabrikası Rusya’dan buğday alıyor ve onun ödemesini bu sistem üzerinden yapıyor. İç tüketim için bir badire görülmese de biz şimdiden alternatif pazar arayışına girdik. B ve C planlarımızı devreye almak için çalışıyoruz. Buğday ithalatı yapabileceğimiz ülkeler üzerine yoğunlaşıyoruz” diye konuştu.
Gıda kesimi alternatif pazar arayışına girerken turizmciler ise Rusya pazarının yerinin Türkiye için çok stratejik olduğunu diğer bir ülke ile doldurulamayacağını söz ediyor.
Turizmci nasıl ödeme alacak?
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Batı Akdeniz Bölge Temsil Konseyi Lideri Özgen Uysal, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle bir arada rezervasyonların durduğunu söyledi. Yeni rezervasyon alamadıklarını belirten Uysal, “Turizm kesimi için çok kritik bir pazar. Ülkenin SWIFT sisteminden çıkarılması demek turizmcinin verdiği hizmetin ödemesini alamaması demek. Nasıl olacak? Eskisi üzere çanta ticareti mi yapacağız? Kripto para ile mi ödeme olacak? Bunlarla ticaret olmaz. Büyük bir belirsizlik var” sözlerini kullandı.
TÜRSAB’ın verdiği bilgiye nazaran Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle Türkiye’ye rezervasyonlar durdu
Turizmciler Rus halkının ekonomik telaşlarının artmasının ve Ruble’nin süratle kıymet kaybetmesinin de Türkiye turizmi için olumsuz bir fotoğraf ortaya çıkaracağını düşünüyor.
“Hava alanı kapanırsa biteriz”
Üstelik Uysal, turizmcinin asıl kaygısının hava alanı sorunu olduğunu söylüyor. Buna nazaran turizme en büyük darbeyi Türkiye’nin de öteki Avrupa ülkeleri üzere hava alanını Rus uçaklarına kapatması vurabilir. “İşte o vakit turizmciler dükkân kapatır. Biteriz” diyen Uysal, “Tek umudumuz bu işgalin ve savaş halinin sonlanması. Ukrayna ve Rusya’daki olayların Türkiye’yi etkilememesi imkânsız. Gözlerimiz yapılan toplantılarda. Umarız savaş en kısa müddette sonlanır. Durum süratle olağana döner ve tesirlerini daha fazla yaşamayız” formunda konuştu.
Türkiye’yi yakından ilgilendiriyor
Rusya iktisadında yaşanan dertlerin Türkiye’yi her alanda etkileyebileceğini anlatan ekonomist Dr. Burcu Aydın Özüdoğru şöyle konuştu:
“Bu tesirlerden birisi de finansal kırılganlık göstergeleri. Aslında bunu da görmeye başladık. Geçtiğimiz hafta Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile birlikte Türk Lirası Dolar karşısında süratle paha kaybetti. Şu an biraz toparlanma olsa da kıymetli bir riski işaret ediyor. Ayrıyeten şu basamakta değerli risklerden birisi de kur muhafazalı mevduat sistemi üzerinden üstlenilen garantiler. Son bilgilere nazaran sistemde yaklaşık 470 milyar lira birikti. Örnek vermek gerekirse kur yahut altına karşı verilen garantilerde mevduat faiz oranı yüzde 14-17. Orada kurun her bir puanlık yükselişi kamu maliyesi açısından 5 milyar dolarlık maliyet demek.”
“Enflasyonu tetikler”
Doğalgaz, petrol ve kurdaki üst taraflı çıkışın enflasyon üzerindeki baskıyı arttıracağını belirten Özüdoğru, Türkiye’nin, Rusya ve Ukrayna’dan değerli ölçüde tahıl ithal ettiğini hatırlattı. Her ülkede uzun sürecek problemlerin Türkiye’deki besin fiyatlarının üzerinde de olumsuz tesiri olabileceğini söyleyen Özüdoğru, “Ayrıca turizmde de kıymetli bir kayıp kelam konusu. Tüm bunlar iktisadın her alanında kendini gösterebilir” dedi.
Peki Rusya ile ticarette lokal parayla ticaret bu bahiste bir rahatlama sağlayabilir mi?
“Yerel para ile daha zor”
Dolar ve Euro’nun memleketler arası ticarette vazgeçilmez bir tartısının bulunduğunu lisana getiren Özüdoğru, şöyle konuştu:
“Hatırlarsanız İran’a uygulanan yaptırımlar nedeniyle Halkbank ABD’de önemli suçlamalarla karşı karşıya kalmıştı. Ticarette buna dikkat edilecektir. Türkiye, Ruble üzere farklı para ünitelerine yönelebilir ancak burada Dolar ve Euro’nun dışına çıkması da kısa vadede pek mümkün değil üzere görünüyor. Bu geçiş çok kolay olmayacaktır.”
Rusya’nın üzerinde önemli tesiri olacak
Son olarak Rusya’ya uygulanacak yaptırımların Rus finansal sistemi üzerindeki önemli tesir bırakacağını vurgulayan Özüdoğru bunları şöyle açıkladı:
“Rusya Merkez Bankası faiz oranlarını yüzde 9.5 düzeyinden yüzde 20’ye çıkardı. Lakin buna karşın Ruble, Dolara karşı yüzde 30’a yakın kıymet kaybetti. Yaptırımlar, Rus halkının bankacılık sistemine olan inancını de etkileyecek. Bilhassa SWIFT engellemesi bu hususta bir bankacılık krizine ve Ruble’nin daha da süratli kıymet kaybetmesine neden olabilir. Lakin dileğimiz barış müzakerelerinin başlaması ve bu tesirlerin de yaşanmaması” diye konuştu.
Emre Eser
© Deutsche Welle Türkçe
