İstanbul’da bir devlet hastanesinde hasta yakınlarının gebe bir hemşireyi darp etmesi ve hafta sonu iki hekimin rehin alınması üzere olayların akabinde sıhhat çalışanlarına şiddet konusu yine gündeme geldi. Sağlıkçılar şiddeti önlemeye yönelik farklı bir yasa isterken, hukukçular uygulamadaki eksikliklere dikkat çekiyor.
Başakşehir Çam ve Sakura Devlet Hastanesi’nde dün gebe hemşire Gülhan D. hasta yakınlarının saldırısına uğrarken, dört saldırgan tabirlerinin akabinde özgür bırakıldı. Lakin kamuoyunda yansıların artması üzerine saldırganlardan ikisi bugün tutuklandı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Üzüntümüzü telafi etmese de bu gelişmeyi topluluğumuz ve kamu vicdanı ismine memnuniyetle karşılıyoruz. Beklentimiz, sıhhat çalışanlarına yönelik bütün kabahatlerin yıldırıcı ve hukukun gücünü tam olarak gösteren cezalarla cezalandırılması” dedi.
Peki sıhhat çalışanlarına yönelik şiddet olayları neden önlenemiyor? Mevzuat mı yetersiz? Cezalar mı caydırıcı değil? Uygulamada mı eksiklikler var?
Sağlıkçılar farklı bir şiddet yasası talep ediyor
Konunun taraflarına nazaran sıhhat çalışanlarına yönelik şiddet olaylarının tek bir sebebi yok ve pek çok etken kelam konusu.
DW Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri Vedat Bulut, şiddetin temelinde 15 yıldır uygulanan sıhhatte dönüşüm ve bununla birlikte ortaya çıkan artan iş yükünün yattığını söylüyor.
“Sağlıkta dönüşüm programı 15 yıl içinde sıhhat alanını çalışılamaz hale getirdi ve sıhhat işçileri iş yoğunluğu açısından bir tükenmişlik içerisinde. Bir ‘kışkırtılmış tüketici’ anlayışı var insanlarda. Fakat halbuki sıhhat hizmeti alınır, satılır bir mal olarak görülmemelidir ve hastalar da müşteri olarak görülmemelidir.”
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri Vedat Bulut
Pandemi periyodunun başında sağlıkçıların balkonlarda alkışlandığı sırada, yani 2020 yılının Nisan ayında TBMM’de 3359 sayılı yasaya yapılan ekle sıhhat kurum ve kuruluşlarında misyon yapan çalışana karşı vazifeleri sebebiyle işlenen cürümlerde cezalar yarı oranında artırılmış, mahpus cezalarının ertelenmemesi karara de getirilmişti.
Muhalefet partileri ve meslek kuruluşları bu düzenlemeleri genel olarak olumlu karşılamış fakat kâfi olmadığını da vurgulamıştı. Düzenlemenin kabulünün akabinde geçen vakitte ise şiddet olayları bitmedi.
TTB artık sıhhatte şiddet için başka bir yasa ve daha caydırıcı cezalar istiyor. Bulut, bu olayların polisiye tedbirlerle ya da güvenlik önlemleriyle çözülebilecek bir husus olmadığını belirterek, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Yeni bir yasanın çıkması ve kısa bir tutukluluk mühleti ile caydırıcı cezaların olması lazım. Kıyaslama açısından anlatayım; geçen gün bir savcımızın aracına bir atak oldu. Sanık bir otomobile atak nedeniyle 25 yılla yargılanıyor. Fakat bir sıhhat çalışanına saldırdığınızda 2,5 yılla yargılanıyorsunuz. Ortadaki farkı anlamanız açısından bunu söylüyorum.”
Öz Sağlık-İş Sendikasının 2020’de yaptığı araştırmaya nazaran sıhhat çalışanlarının yüzde 67’si vazifesi esnasında en az bir defa şiddete maruz kaldığını söylüyor.
Bu ortada TTB, artan şiddet olaylarının akabinde bugün Adalet Bakanlığı ile Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’na (HSK) birer yazı yazarak, sağlıkçılara şiddet olaylarını önlemeye yönelik düzenlemelerin ceza mevzuatında değil, 3359 sayılı Sıhhat Hizmetleri Temel Kanunu’nda yer verilmesinin yanlış olduğunu vurguladı.
Uygulamada eksiklikler ve yanlışlıklar var
Peki alanda durum nasıl? Sıhhatte şiddet evraklarına bakan hukukçulara nazaran aslında mevzuat çok yetersiz değil fakat uygulamada eksiklikler ve yanlışlıklar var.
Sağlık çalışanlarının şiddet olaylarına bakan Avukat Hazal Aktepe, kanunların ve hukuk kurallarının mevcut haliyle bile uygulansa bir ölçüde caydırıcılık sağlanabileceğine dikkat çekerek, şöyle konuşuyor:
“Biz alanda mevcut kararların bile yeterince uygulanmadığını görüyoruz. Mesela yasa bize ‘sağlıkta şiddet olduğunda bu bir tutuklama nedeni sayılır’ diyor. Lakin dün gördüğümüz üzere genelde özgür bırakmalar oluyor. Tutuklamanın çok az başvurulan bir önlem olduğunu görüyoruz, ki tutuklama esasen o denli de olmalı. Lakin sonuçta maddede bu söylenmesine karşın uygulamada tutuklamaya hiç başvurulmaması caydırıcılığı etkiliyor.”
Avukat Hazal Aktepe
Bu ortada araştırmalara nazaran şiddet gören sıhhat çalışanlarının yüzde 84’ü daima tasa, kaygı ve tetikte olma durumu içinde yaşıyor. Hastaneler kâfi güvenlik tedbirleri alamazken, kolluk kuvvetlerinin yanlış uygulamaları da şiddete uğrayan sağlıkçıların endişelerini körükleyebiliyor.
Aktepe, kolluğun makus uygulamaları örneği olarak söz alınması olaylarını gösteriyor. 3359 sayılı kanuna eklenen unsurda ‘sağlık çalışanına şiddet olayı yaşandığında sıhhat çalışanının tabiri bulunduğu sıhhat kuruluşunda alınabilir’ kararı bulunmasına karşın, bunun birçok vakit uygulanmadığını belirtiyor. Şiddete uğrayan kişinin karakola gelmesinin beklendiğini lakin karakola geldiğinde orada kendisine şiddet uygulayan şahıslarla yine karşı karşıya geldiğini söyleyen Aktepe, birçok sağlıkçının bu müsabakayı yaşamamak için şikayetçi olmak istemediğini belirtiyor.
Kolluğun sağlıkçıları huzursuz eden bir öbür uygulaması da tabire ikamet adreslerinin yazılması olabiliyor. Aktepe’nin verdiği bilgiye nazaran, Adalet Bakanlığı’na yapılan müracaat ile bu düzenleme değiştirildi ve tabire sağlıkçıyı korumak için ikamet değil iş adresi yazılabiliyor. Lakin kolluğun bunu birden fazla vakit uygulamadığı belirtiliyor.
Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin artması ve berbat çalışma kuralları, son periyotta çok sayıda sıhhat çalışanının yurt dışına gitmesine neden oluyor. 2021 yılında toplam 1405 tabip yurtdışına çıkmak için başvurdu.
Gülsen Solaker
© Deutsche Welle Türkçe
