Gerhard Schröder’in Rusya başkanı Vladimir Putin ile olan dostluğu, pek çok SPD üyesini rahatsız ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Schröder’in partiden ihraç edilmesi talep ediliyor. Pekala bu ne kadar mümkün?
Almanya’da iktidardaki koalisyonun büyük ortağı Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) Hannover Bölge Beşkilatı Tahkim Heyeti, eski Başbakan Gerhard Schröder’in partiden ihraç edilmesine yönelik talepleri Perşembe gününden itibaren incelemeye başladı. Bölge Teşkilat Lideri Christoph Matterne, DW’ye yaptığı açıklamada, çeşitli mahallî parti derneklerden bu hususta kendilerine 17 müracaatın ulaştığını söyledi. Üç kişilik Tahkim Heyeti’nin incelemeleri tamamladıktan sonra üç hafta içinde karar vermesi bekleniyor.
Başbakanlık periyodundan (1998-2005) bu yana Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile güzel bir dostluğu olan Schröder, Rus devlet şirketleriyle yakın ilgisi ve buralarda üstlendiği misyonlar nedeniyle uzun müddettir tenkitlerin amacındaydı. Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmesinin akabinde ise partinin dört lokal teşkilatı derhal harekete geçerek 78 yaşındaki Schröder’in ihraç edilmesini talep etti. Bu hamleyi birebir taraftaki öbür müracaatlar takip etti.
Schröder, kendisine yönelen yansıların akabinde Mayıs ayında Rus güç devi Rosneft’in idare şurasından ayrılacağını açıkladı, Gazprom’un idare heyeti üyeliği adaylığını da geri çevirdi. Lakin Schröder’in Gazprom’un yan kuruluşları Kuzey Akım 1 ve 2’deki misyonları devam ediyor.
Schröder, Putin’le yakın bağlantısı nedeniyle tenkitlerin gayesinde Fotoğraf: Alexey Nikolsky/dpa/picture alliance
Partiye nitekim büyük ziyan verdi mi?
Peki Schröder’in partisinden ihraç edilmesi ne kadar mümkün? Almanya’da bir parti üyesinin ihraç prosedürü nasıl işliyor?
Öncelikle Federal Alman Anayasası, partilerin iç tüzüğünün “demokratik prensiplere uygun” olmasını kaide koşuyor. Ülkede 1967 yılında yürürlüğe giren Federal Siyasi Partiler Kanunu da bu prensipleri detaylı olarak düzenliyor.
Prensip olarak bir siyasi parti, herkesi üyeliğe kabul etmek zorunda değil ve üyelik müracaatlarını, somut bir münasebet göstermeksizin reddedebiliyor. Lakin mevcut, üyelerin ihracı bu kadar kolay değil. İhraç sürecini başlatabilmek için ilgili üyenin partiye “büyük zarar” verdiğine dair somut ispatlar gerekiyor.
Bu nedenle birçok hukukçu, Schröder’in SPD’den ihraç istemine temkinli yaklaşıyor. DW’ye konuşan siyasi partiler hukuku uzmanı Martin Morlok, disiplin soruşturmasına münasebet olarak gösterilen “parti menfaatleriyle bağdaşmayan davranışlar” argümanını epey problemli ve muğlak görüyor.
Schröder’in ihraç talebinin gerçek nedeninin siyasetçinin mesleksel faaliyetleri ve Putin ile olan dostluğu olduğunu belirten Morlock, “Ancak bunun partiyle direkt hiçbir ilgisi yok. Bir partiye mensup olmalarından ötürü, bireylerin fikir yahut meslek özgürlüğü kısıtlanamaz” diyor.
“Bir partide manastır sistemi olamaz”
Morlok kelamlarını söyle sürdürüyor:
“Sosyal demokrasi, parti kanunuyla korunabilecek bir mevhum değildir. Hiç kimse hayatın tamamına parti gözlükleriyle bakmak zorunda değil. Siyasi partilerde, tüm rahiplerin tek tip olmaya zorlandığı bir manastır tertibi olamaz.”
Avukat, prensip olarak ihraç müeyyidesini “parti nizamı ve işleyişi açısından gerekli bir araç” olarak görüyor. Partinin çalışma ve karar alma kabiliyetinin korunması, oylama sonucu alınan çoğunluk kararlarının tanınması ve parti otoritesinin kabul edilmesi üzere hayati hususlara riayet edilmemesi durumunda, ihraç üzere bir yaptırım seçeneğinin olması elzem.
Ancak ihraç prosedürleri bazen partinin kamuoyu nezdindeki imajını da zedeleyebiliyor. Bunun en bariz örneklerinin başında, tekrar SPD’de yaşanan Thilo Sarrazin krizigeliyor. 2002-2009 yıllarında Berlin Eyaleti Maliye Senatörü olarak misyon yapan Sarrazin’in ünü, 2010 yılında yazdığı “Almanya kendini yok ediyor” (Deutschland schafft sich ab) isimli kitapla Almanya hudutlarını aştı. Alman toplumundaki düşük doğum oranlarına rağmen yabancı kökenlilerin çok sayıda çocuk yaparak yakın gelecekte Almanya’nın kilit noktalarını “ele geçireceğini” savunan Sarrazin, ırkçılık ve sağcı popülizm tenkitlerine maksat oldu.
Thilo SarrazinFotoğraf: Martin Schutt/dpa/picture alliance
Bu nedenle eski senatör hakkında 2010 yılında SPD’den ihraç süreci başlatıldı. Birinci iki teşebbüs başarısız oldu. En nihayetinde 2020 yılının ortalarındaki üçüncü ihraç prosedürü, Sarrazin’in mevzuyu yargıya taşımaktan feragat etmesi nedeniyle hedefine ulaştı. Fakat 10 yıllık bir yılan öyküsüne dönen Sarrazin olayı SPD’nin imajına ziyan verdi.
2000 yılından bu yana Almanya’daki aşikâr başlı 23 parti ihraç kararı incelendiğinde, bunlardan onunun SPD’ye ilişkin olduğu görülüyor. Schröder ise şimdi bu listedeki yerini almadı.
Schröder soğukkanlılığını koruyor
Eski Başbakan da ihraç teşebbüsleri karşısında soğukkanlılığını koruyor. Yaklaşık bir ay evvel haftalık haber mecmuası Der Spiegel’e yaptığı açıklamada, “Ben bir Toplumsal Demokratım ve ömrümün sonuna kadar da o denli kalacağım” tabirlerini kullandı.
SPD lokal teşkilatının tahkim şurası toplantılarına birinci etapta Schröder’in ya da avukatının katılması beklenmiyor. Birinci evrede ihraç başvurusu yapanlar dinlenecek. Akabinde Tahkim Konseyi’nin karar vermek için üç haftalık mühleti başlayacak. Kararın açıklanmasından sonra ise iki haftalık bir temyiz mühleti öngörülüyor.
Tabii bu ortada bahsin, bölgesel ve federal seviyede farkı mercilere taşınması da mümkün. Bu yüzden sorunun bir müddet daha sürüncemede kalması kuvvetle beklenen görünüyor.
