Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın bıraktığı Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğunda Lütfi Elvan 13 ay kalabildi. Yeni Bakan Nureddin Nebati’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’la ahenk içinde çalışacağına işaret eden AKP idaresi, bu değişimin seçim öncesine denk gelmesine de büyük kıymet veriyor. AKP kurmayları, Erdoğan ve Nebati ikilisinin öncülüğünde uygulanacakdüşük faiz-yüksek kur siyasetine dayalı yeni ekonomik modelin piyasa ve halk nezdinde hükümete inancı artırmasını bekliyor.
Peki AKP’nin beklentisi iktisattaki göstergelerin yerine oturamadığı, muhalefetin erken seçim ısrarını artırdığı bir periyotta mümkün olabilir mi?
“Yeni ekonomik model halka anlatılamıyor”
Seçmenin nabzını kamuoyu araştırmalarıyla tutan Türkiye Raporu Yöneticisi Can Selçuki, bu soruyu DW Türkçe’ye “Seçmen iktisat bakanının kim olacağıyla çok ilgilenmez. Seçmenin sıkıntısı enflasyondur, hayat pahalılığıdır. Yani; ekonomik modeldir. Şimdi modelin halka ve piyasalara inanç verdiğini söyleyemiyoruz” halinde yanıtlıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük faiz siyaseti yüzünden karşıt düştüğü Lütfi Elvan’la yollarını ayırıp Nureddin Nebati’yi Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturtmasını “kararlı ve dengeli bir adım” olarak gören Selçuki, yeni ekonomik modelin seçmende karşılığının olup olmayacağını değerlendirenlerin öncelikle maliye bakanının kim olduğuna değil, modelin getirdiği değişime odaklanması gerektiğini savunuyor.
Seçmenin bakandan bağımsız olarak hükümetin iktisattaki tercihleriyle ilgilendiğine işaret eden Selçuki, hükümetin yalnızca “düşük faiz-yüksek kur” olarak tanımladığı yeni ekonomik modelinin detayları ve yol haritası hakkında kamuoyuna bilgi veremediğini söz ediyor.
Selçuki, “Yeni iktisat modelin enflasyonla uğraş ayağının yetersiz kaldığını gözlemliyoruz. Enflasyonla gayretin ne biçimde hedeflendiğine dair bir bilgimiz yok. Hükümet minimum fiyatta manalı bir güzelleştirme, EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar), ek gösterge üzere alanlarda atılım içinde görünüyor, lakin Türkiye’nin birinci sorunu enflasyon. Seçmen de enflasyonun düşmesini, hayat pahalılığının son bulmasını istiyor” değerlendirmesini yapıyor.
Selçuki’ye nazaran yeni ekonomik model şu ana kadar inancı sağlamış değil. Selçuki bu durumun temel iki nedeni olduğunu söylüyor:
“Yeni ekonomik modelin şu ana kadar inancı sağlayamadığını görüyoruz. Birincisi; yurt içinde yerleşiklerin lira dışındaki varlıklara yönelimi devam ediyor. İkincisi de döviz kurlarındaki oynaklık durmuyor. Bu türlü olunca da hizmet ve eser üreticilerinin fiyatlama yapması mümkün olmuyor. Vadeli ticaret sekteye uğruyor. Bütün bunlar da öngörülebilirliği azaltan ve sonuç olarak da güvensizliği artıran gelişmeler.”
“Her büyüme, zenginleşme değil”
Ekonomik modelin ihracat, turizm ve inşaat alanlarında büyümeye odaklı olduğunun anlaşıldığını anlatan Selçuki, Türkiye’de ihracatın zati yüzde 65’inin ithalata bağımlı olduğunu hatırlatıyor. Selçuki, “Ucuz iş gücüyle maliyet avantajı sağlanılacaksa, o vakit evet tahminen büyüme sağlayabilirsiniz. Ancak yoksullaşma getiren bir büyüme olduğunu da görmek lazım. Halihazırda Türkiye’de 18 milyon maaş alan kişinin yüzde 43’ünün taban fiyat yahut yakınında bir maaş aldığını biliyoruz. Münasebetiyle taban fiyatın yaygın fiyat hale geldiği bir yerde büyümeden bahsedebilirsiniz lakin zenginleşmeden, refahın artışından, kalkınmadan bahsetmeniz mümkün değil” görüşünü lisana getiriyor.
Türkiye Raporu Yöneticisi Can Selçuki
Selçuki, iktisattaki mevcut siyasetin enflasyonu düşürmediğine işaret ederken de hükümete şu eleştiriyi getiriyor:
“Ekonominin yüzde 20-25’ini oluşturan bir kesim için iktisadın tamamında fiyatları yükseltiyoruz aslında şu anda. Bunun da kuşkusuz yarar sağlayacağı düşünülen üç dal dışında, başka bölümlere ve hane halkına getirdiği ek yükler var. Hane halkı için de bunu en net bir halde enflasyon olarak görüyoruz.”
“Erdoğan tekrar kendini öne çıkardı”
Ankara’nın tecrübeli gazetecilerinden Sedat Bozkurt da Hazine ve Maliye Bakanlığında yaşanan değişiklikle AKP’nin seçmeni etkilemeye dönük bir atak yaptığını, lakin bu atılımda başarılı olamayacağını düşünüyor. Bozkurt, öngörüsünü “Erdoğan ne yaparsa yapsın kendisini cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturtacak yüzde 51’lik seçmen kitlesine ulaşamayacak. Kendisinden kopan oyların kitleselleşmesini önlemeye çalışıyor. Tabiplere, öğretmenlere fiyat artışına gidiyor, bakan değiştiriyor lakin ortada kabine diye bir şey olmadığını herkes biliyor” kelamlarıyla lisana getiriyor.
Bozkurt, Erdoğan’ın Hazine ve Maliye Bakanlığına güçlü bir figür koymadığını da savunuyor. Bozkurt, “Çünkü Erdoğan, her şeyi kendisi yapıyor ve bakanların tamamı da atamayla işbaşına gelmiş bürokratlar. Bunu artık de gördük. Güçlü bir kabine kurmak üzere bir niyeti yok. Evvelden Lütfi Elvan’ın kabinedeki varlığı en azından izlenilen siyasetlere bir itiraz manası taşıyordu. Gerçek olup olmadığına ait bir tartışma yeri oluşturuyordu. Artık devlet içinde en azından hükümet ya da bakanlar konseyi olarak isimlendireceğimiz yapı içinde bu türlü bir itiraz edecek, bu türlü bir tartışma yaratacak bir figür kalmadı. Erdoğan kendini öne çıkardı, elini rahatlattı kendince” yorumunu yapıyor.
Nebati: Önceliğimiz yüksek faiz olmayacak
Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna mecliste yemin ettikten sonra oturan Nureddin Nebati’nin birinci verdiği bildiri de Cumhuriyet Erdoğan’ın beklentilerini karşılayacağı istikametinde.
Hükümetin yeni iktisat siyasetini “Önceliğimiz yüksek faiz olmayacak” kelamlarıyla duyuran Nebati, “Önceliğimiz yatırım, üretim ve ihracat artışını tetiklemek ve bu sayede cari açık ve dış borç üzere kronik problemleri büsbütün bertaraf etmek, istihdamı artırmak, fiyat artışını sağlamak olacak. Bu süreçte Türkiye’nin iç dinamiklerini de dikkate almak kaydı ile ulusal ve memleketler arası tüm bağları gözeterek lakin asla kulağını sokaktan, işten, iş adamından, çalışanından uzak tutmayarak gerekeni yapacağız” bildirisini verdi.
Hilal Köylü / Ankara
© Deutsche Welle Türkçe
