Türkiye evvelce problemli olduğu kimi ülkelerle gerisi arkasına olağanlaşma adımları atarken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın en Avcılar Travesti son Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el Sisi ile tokalaşması dış siyasetteki dönüşümü yine tartışmaya açtı Sisi’nin akabinde Suriye Devlet Lideri Beşar Esad ile ne vakit görüşülebileceği ise ana gündem hususlarından birisi Avrupa Yakası Travesti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan partisinin TBMM’deki küme toplantısında bir yandan hafta sonu Suriye’yi de kapsayan hava harekatının kara ile devam edebileceğinin işaretini verirken öbür yandan Esad ile görüşme sorusuna Siyasette Ayrancı Travesti küslük dargınlık olmaz Eninde sonunda en uygun kaidede adımlarınızı atarsınız karşılığını verdi
Türkiye’nin son Şam Büyükelçisi Emekli Büyükelçi Ömer Önhon ise YPG’nin Suriye’de başka yapılanmaya gitmesi temelinde Türkiye ile Esad Bağdat Caddesi Travesti ortasında ortak yarar var diye düşünüyorum görüşende Önhon Suriye ile olağanlaşma adımlarının parametreleri bölgedeki YPG varlığı Türkiye’nin desteklediği muhalifler ve sığınmacılar sorunu Suriye idaresinin Türkiye ile görüşmeyi isteyip istemeyeceği bahislerinde Bahçelievler Travesti DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı
DW Türkçe En son Sisi ile görüşüldü lakin Suriye ile olağanlaşma sürecinin daha sıkıntı olacağı söyleniyor Size nazaran Türkiye ile Suriye ortasındaki en sıkıntılı alanlar neler
Önhon İki ülke ortasında birçok ele alınması gereken sorun var Bu krizden bu yana geçen mühlet zarfında yaşanan olaylara bakarsanız birçok problem olduğunu görüyorsunuz Fakat bir ehemmiyet sırası yapmak gerekirse güvenlik sorunu yani YPG ve IŞİD ile sığınmacılar sorunu en öncelikli hususlardan ikisi
2019’dan yana süren istihbarat görüşmelerinde bu hususlar da ele alındığını iddia ediyoruz YPG ile ilgili bahis nasıl çözümlenebilir iki ülke ortasında Zira YPG ile Esad idaresinin de bir ilgisi var sonuçta
Ortada son derece iç içe geçmiş karmaşık bir tablo var Suriye rejiminin YPG ile münasebette olması aslında yeni bir şey değil evvelce beri alakaları vardı Mesela Kamışlı’da her vakit rejimin mevcudiyeti vardı Havaalanının denetiminden tutun istihbarat binasının YPG muhafazasında rejim güçleri tarafından yönetilmeye devam etmesi üzere Ayrıyeten Fırat’ın doğu tarafındaki petrol yataklarından çıkarılan yani YPG’nin çıkardığı petrolün rejime de satıldığını herkes çok net halde biliyor Onun dışında bilhassa 2019’daki harekattan sonra rejim askerlerinin sondaki birtakım bölgelere daha görünür bir biçimde geri döndüklerini de biliyoruz Yani rejimle YPG ortasında aslında daima bir dirsek teması olmuştur bu yeni bir şey değil Bu işin bir boyutu İşin öbür boyutunda ise YPG’nin ileride Suriye’den farklı bir yapılanmaya gitmesi yolunda bir hedefi olduğu takdirde ki o denli bir maksadı da olabilir bunun Suriye idaresi tarafından beğenilen karşılanmayacağını ve kabul edilebilir bir şey olmayacağını düşünebiliriz Hasebiyle YPG’nin Suriye’den başka bir yapılanmaya gitmesi temelinde Türkiye ile Esad idaresi ortasında ortak bir yarar var diye düşünüyorum
YPG problemi ile ilgili olarak yalnızca Esad idaresi ile görüşmek kâfi olacak mı Zira IŞİD ile çaba çerçevesinde ABD’nin de büyük dayanağını alıyorlar
ABD’li yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda daima söyledikleri bizim için Suriye’de IŞİD önceliklidir kelamı IŞİD’in canlanmaması tekrar güçlenmemesi önemlidir diyor ve bu çizgi üzerinden gidiyorlar YPG’yi de IŞİD’e karşı gayrette bir ortak olarak görüyorlar Artık öbür taraftan da YPG bunu pek hoş kullanıyor Biz sizin ortağınızız şayet biz zayıflarsak IŞİD’le çabanız zayıflar diye Halbuki Türkiye aslında IŞİD’e karşı gayret eden ve kara harekâtı manasında yüz yüze IŞİD’le savaşan tek ülke
Ama birinci başlarda Türkiye’ye yönelik IŞİD’le kâfi bir uğraş yapmadığına yönelik tenkitler de vardı
Türkiye için IŞİD her vakit tehdit olmuştur 2015 2016’ta Türkiye’de yapılan terör operasyonlarına ya da terör hücumlarına baktığınız vakit bunun gerisinde daima iki örgüt var Ya YPG ya da IŞİD IŞİD’in Musul Başkonsolosluğunu basması oradaki işçisi rehin alması da var Yani IŞİD Türkiye için her vakit bir tehdit olmuştur Türkiye IŞİD’le savaşmayalım demiyor IŞİD’le savaşalım diyor Aslında memleketler arası koalisyonun da bir kesimi Ancak bir terör örgütünü bitirmek için öbür bir terör örgütüyle üstlerine gitmeyelim görüşünü savunuyor Yani IŞİD’le savaşması PKK’nın YPG’nin terör örgütü niteliğini ortadan kaldırmıyor
Peki Türkiye bu görüşlerine ABD’yi ikna edebilir mi
ABD ne istiyor onu da bilmek lazım Fakat her şeyimizi de ABD ne istiyor diye ayarlayacak değiliz sonuçta ulusal çıkarlarımız öncelikli ABD’nin oradaki niyeti nedir büyük fotoğraf onun gözünde nedir ona bakmak lazım IŞİD’e karşı gayret şayet öncelikleri ise bizim de IŞİD’e karşı gayret önceliklerimizden biri ABD’nin orada kalmak istemesinin bir başka nedeni de muhtemelen İran’la ilgili korkuları Orası tam İran’ın Şii nesli denilen bölgesinde o mülahazayla da hareket edebilir Lakin sonuçta Türkiye’nin o bölgeden kaynaklı terör karşısındaki savunma hakkı konusunda ABD’nin karşı çıkmaması lazım Sonuçta terörle uğraş ediyoruz biz de
Genel olarak bir dönüşüm var dış siyasette Esad ile görüşmeyi de siz bu çerçeveye mi koyuyorsunuz ve başka taraftan Esad’ın Erdoğan ile görüşmek için çok istekli olmayabileceği de söyleniyor sizce Esad ister mi görüşmeyi
Bunu söylemek çok güç Zira bir mevzuda tek bir fikir olmaz Mesela Suriye’de birinci bu olaylar başladığı vakit da olayları güç kullanımı yoluyla mı bastıralım yoksa göstericilerin taleplerini bir ölçüde de olsa karşılama yoluna mı gidelim diyen iki küme ortasında çekişme oldu Sonuçta güç yoluyla bastıralım diyenler üstün çıktı Artık burada da Türkiye’yle bağları her şeye karşın düzeltelim diyenler de vardır Türkiye’yle münasebetleri düzeltmeyelim yaptıklarını unutmayalım diyenler de Artık bu iki görüşten hangisi daha üstün çıkar bilmiyorum Sonuçta iki komşu ülke ortasında ilgiler kesinlikle bir biçimde aşikâr bir noktaya gelecektir bir mühlet sonra Lakin kim daha istekli kim değil konusunda Türkiye tarafından baktığınızda hükümetin dış siyasette biz herkesle ilgileri düzeltiyoruz kıymetli olan Türkiye’nin çıkarlarıdır diye bir atılım yapma manzarası verdiğini izliyoruz En son Sisi’yle el sıkışılmasının akabinde Esad ile de ortayı düzeltme uğraşına seçimler öncesi bak hükümet dış siyasette istediği şeyi istediği vakit yapabiliyor bildirisini verip seçmen nezdinde bir puan toplaması nazarından da bakılabilir Öbür taraftan Esad bu kadar vakit sonra Türkiye kaynaklı kahırlarla yüzleştikten sonra seçimler öncesi bu türlü bir dostluk gösterisine girmeye gerek görebilir de görmeyebilir de Bunu vakit gösterecek
Erdoğan bugün tekrar kara harekâtı işareti verdi Lakin başka taraftan Esad ile olağanlaşmak de isteniyor Bu biraz çelişkili değil mi Şam’ın kuralları vardı TSK’nın Suriye’den çekilmesi üzere
Ben TSK’nın Suriye topraklarında kalıcı olmadığını düşünüyorum Yani orada bir güvenlik boşluğu ve o güvenlik boşluğundan kaynaklanan Türkiye’ye yönelik tehditler var Türkiye o güvenlik boşluğu giderilene kadar oradan kaynaklı tehditleri durdurmak gayesiyle hududun öbür tarafında konuşlandı O güvenlik boşluğu doldurulunca bir tahlil bulununca ve Suriye idaresi oranın denetimini ele alınca da oradan kaynaklı tehdidin önüne geçilince bizim askerlerimiz aslında orada kalmayacaklar diye düşünüyorum Bunu aslında yetkililer de açıkladılar Bir de yapılan harekât toprak ele geçirmek yahut orada hakimiyet kurma hedefli değil Türkiye’ye oradan yönelen tehdidi bertaraf etmek için yapılan bir harekât YPG’nin orada birtakım emelleri var o bölgelerde kendi idaresini oluşturmak istiyor Bunun Suriye’nin de çok olumlu bakacağı bir şey olmadığını düşünürsek bir yerde tahminen çıkarlar kesişiyor noktasında düşünebiliriz
Suriye ile ilgili bir öbür sorun Türkiye’nin desteklediği muhalifler konusu Bu sorun nasıl tahlil bulabilir
Burada temel nokta Erdoğan’ın Esad’la el sıkışıp sıkışmaması değil Temel nokta Suriye’ye barış ve istikrarı getirebilecek bu krizi sonlandırabilecek bir siyasi tahlil bulunabilir mi Yani bu siyasi tahlil de bütün tarafları kapsıyor doğal Taraflardan bir tanesi başkasını alt etti falan onun istediği biçimde her şeye evrilecek diye bir şey zati kelam konusu değil Bütün tarafları kapsayan bir siyasi tahlil için çalışmak lazım Bu siyasi tahlile Esad idaresi kadar muhalifler de dahil olacaktır Hasebiyle evet şu anda muhalifler ortasında Esad’ı bir savaş hatalısı olarak gören ve onunla hiçbir formda barış yapılamayacağını düşünen kümeler olabilir Lakin bu süreç kendi dinamikleri içinde gelişecektir Sonuçta tahlil dediğimizde bütün tarafları içine alan bir konseptten bahsediyoruz Önümüzdeki periyotta de bu konsept dahilinde bir tahlil bulunacaktır Tahlilden şad olmayanlar karşı çıkanlar kesinlikle olacaktır Olmaya da devam edecektir Fakat bu türlü kanayan bir yaranın bulunması bütün bölge için tehlike olmaya devam ediyor Her an o yara daha büyüyebilir iltihaplanabilir ve herkesi daha da çok etkileyebilir Münasebetiyle bu krizin artık sonlanması gerekiyor Lakin o kadar çok aktör var ki ve her aktörün de öncelikleri ve gündemleri çok farklı Bu önceliklerin ve gündemlerin bir formda bağdaştırılması en sıkıntı şey
Son olarak sığınmacılar problemi de Türkiye’nin bir başka önceliği Bu sorun nasıl çözümlenebilir
Bu bahiste da kesin kararlar vermek güç Ancak ülkesinden kaçan bir insanın tekrar ülkesine dönmesi için kendi kendine birtakım teminatlar olduğunu görmesi gerekir O garantiler olmadan iki tarafın el sıkışması yalnızca kâfi değil gibime geliyor Köprünün altından çok sular aktı çok acılar kötülükler yaşandı inanç sarsıldı Hasebiyle dönmesi gereken beşerler da o denli bugünden yarına dönmeyebilirler Neler olduğunu görmeleri gerekir diye düşünüyorum
