Türkiye’de hükümet büyüyen emlak sıkıntısında devayı Cumhuriyet tarihinin en büyük toplumsal konut projesinde görüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan projeye nazaran 5 yılda 500 bin toplumsal konut inşa edilecek.
Proje kapsamında üretilen konutların 240 ay vade ile satılacağı açıklanırken 2+1 konutlar için 608 bin lira, 3+1 konutlar için 850 bin liralık bedel biçiliyor.
‘İlk konutum birinci işyerim’ isim bu proje ile sanayi alanları ve emlak da satışa sunuluyor. Planlanan projeyle hem Toplu Konut Yönetimi (TOKİ) eli ile toplumsal konut üretimi gerçekleştirilecek hem de vatandaşlara satılacak ucuz imarlı yerler ile konut üretiminin maliyeti düşürülüp piyasada bir canlılık yaratılacak ve talebe kâfi seviyede yanıt verilecek.
Projeye müracaatlar ise bu sabah prestiji ile başladı. Saat 14.00’dan evvel ‘ilk konutum birinci işyerim’ projesine 225 binden fazla müracaat yapılırken toplam sayının 3 milyonu aşması bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu projenin bozulan emlak piyasasına olumlu tesir yaratacağını ve Türkiye iktisadına de büyük bir katkı sunacağını söyledi.
Peki uzmanlar ne diyor?
Hepşen: Birinci tesir istihdamda görülecek
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hepşen’e nazaran bu projenin kısa vadede en değerli tesiri istihdam piyasasında hissedilecek. Bilhassa son periyotta inşaat piyasasındaki sakinliğin vasıfsız işgücü üzerindeki olumsuz tesirlerine değinen Hepşen, “Sosyal konut üretimi ile birlikte 81 vilayette işgücü piyasası mutlak bir canlılık yaşayacak. Bunun tesirleri kısa vadede görülecek. İstihdamın yanında inşaat kesiminin kapsayıcı tesirini hissedeceğiz. Mobilyadan beyaz eşyaya kadar 200’den fazla dalda bir hareketlilik yaşanacak. Bu hareketlilik aydan aya konutların etap etap devreye alınması ile kendini gösterecek” diyor.
Hükümet tarafından böylesine büyük ve kapsayıcı bir toplumsal konut projesinin devreye alınmasının ana nedeni ise emlak piyasasındaki kriz ve yükselen fiyatların gitgide daha da ulaşılamaz olması.
Hükümet, en kolay haliyle bu projenin halkın konuta ulaşmasını kolaylaştıracağını ve inşaat dalının getireceği ekonomik canlılığın ekonomiyi olumlu etkileyeceğini düşünüyor.
Uzmanlar istihdam ve ekonomik canlılık konusunda projenin olumlu katkılarının olacağından bahsetse de vatandaşın yeni sorunu için birebir fikirde değil.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ErdoğanFotoğraf: picture-alliance/Anadolu Agency/S. Cagdas
Büyükduman: Kiralar çabucak düşmeyecek
Gayrimenkul değerleme uzmanı Ahmet Büyükduman bilhassa kira fiyatlarında kısa müddette bir düşüş beklemenin yersiz olduğunu anlatıyor.
Türkiye’nin yıllık 800 bin yeni konut üretimine muhtaçlığı olduğunu lakin son yıllarda bu düzeylere ulaşılamadığını ve dalın üretim manasında artan talebe karşılık veremediğini söyleyen Büyükduman, şunları söylüyor:
“Bizim yılda 700-800 bandında yeni konut üretmemiz gerekiyor. Olağan kurallarda TOKİ bunun 50-60 binlik kısmını gerçekleştiriyordu. Artık TOKİ, kendi hissesini ikiye katlıyor. Yani TOKİ yılda 120 bin civarında toplumsal konut üretecek. Bu da toplam gereksinimin yalnızca yüzde 15-20’lik kısmına denk geliyor. Bu manada kapsayıcı bir tahlil değil. Fakat tesir manasında epey olumlu.”
Ahmet Büyükduman’a nazaran geriye kalan yüzde 80 kısım için vazife yeniden özel bölüme düşüyor. Büyükduman, burada da kapsayıcı ve yeni tamamlayıcı tahlillerle özel daldan dayanak beklenebileceğini anlatıyor.
Sosyal konut projelerinin tüm ülkelerde değerli olduğunu vurgulayan Hepşen de, “Bu siyaset üstü bir husus. Her ülkenin toplumsal konut üretimine muhtaçlığı vardır. Kira ve konut fiyatlarını belirleyen çok fazla etken var. Proje bu haliyle süratle fiyatlara tesir edemez. Lakin sorunun giderilmesi için kıymetli bir adım. Bunu bu türlü kıymetlendirmek gerekiyor” diyor.
Projenin finansal ayrıntıları nasıl karşılanıyor?
Gayrimenkul değerleme uzmanı Ahmet Büyükduman, hem yüzde 10’luk birinci peşinatın hem de taksit fiyatlarının aktüel şartlarda epey olağan olduğunu söylüyor.
Projede öngörülen aylık taksit fiyatları 2 bin 280 liradan başlıyor. Uzmanlara nazaran taksit fiyatlarının düşük tutulması da finansal açıdan olumlu.
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hepşen’e nazaran finansal erişilebilirlik açısından bu projede belirlenen taksit fiyatları kâfi düzeyde.
Prof. Dr. Hepşen hane içindeki toplam gelire bakılarak bir hesaplama yapılması gerektiğini, bu hesaplamanın dünya genelinde bu türlü olduğunu hatırlatıyor. Burada da dünyaya paralel olarak taksit fiyatlarının hanenin toplam gelirinin yüzde 30’unu aşmayacak biçimde hesaplandığı belirten Hepşen, toplumsal konutların finansal olarak da erişilebilir konut niteliğine büründüğünü tabir ediyor. Lakin, Hepşen bu projenin şimdilik sorunun temel kaynağı olan finansal erişilebilirlik sorununa süratli ve esaslı bir tahlil getirmeyeceğini söylüyor.
Büyükduman: Projede vites yükselebilir
Sosyal konut ve arsa projesine beklenenden ağır bir müracaat beklediğini söyleyen Ahmet Büyükduman, yüksek müracaatlar karşısında hükümet tarafından yeni adımlar gelebileceğini lisana getiriyor. Buna nazaran, hükümet milyonlarca müracaat karşısında önümüzdeki yıllarda üretilmesi planlanan konutların üretimini daha öne çekebilir ve proje kapsamını genişletebilir.
Uzmanlara nazaran TOKİ tarafından yapılacak yeni toplumsal konutların yanında proje kapsamında üretilecek imarlı yerler da emlak piyasası için epey değerli. Uzmanlar vatandaşların satın aldıkları bu emlaka inşaat yapabilmesinin vakitle konut piyasasındaki dertleri azaltacağına vurgu yapıyor.
Sosyal konut projesinde neler var?
*Daha evvel konut sahibi olamayan dar gelirli vatandaşların konut edindirilmesi hedefleniyor.
*81 vilayette 2+1 ve 3+1 formunda üretilecek konutlar 240 ay vade ile satılacak.
*İlk etapta 250 bin konut 100 bin imarlı arsa satışa sunulacak. Konut sayısı 5 yılda 500 bini, arsa sayısı ise 250 bini bulacak.
*En fazla konut 50 bin adet ile İstanbul’da üretilecek.
*2+1 daireler 608 bin liradan 2 bin 280 liralık aylık taksitlerle, 3+1 daireler ise 850 bin liradan 3 bin 187 liralık taksitlerle satılacak.
