Irak ve Suriye’ye asker gönderilmesine müsaade veren Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi’nin müddeti dün TBMM’de yapılan oylamayla iki yıl daha uzatıldı. Fakat tezkerenin birinci defa iki yıllığına uzatılmasının yanı sıra Türkiye’de yabancı askerler varlığına imkan tanıması Ankara’da soru işaretlerine neden oluyor. Muhalefet cephesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Haziran 2023’te yapılması planlanan seçimlere 20 ay kala seçimlerde üstünlük kazanmak için tezkereyi kullanmasından da tasa ediyor.
Tezkereye TBMM’deki oylamada “hayır” oyu veren CHP ile HDP’li vekiller, tezkerenin mühletinin birinci sefer iki yıllığına uzatılmasının “manidar” olduğu görüşünde. CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel, TBMM’deki görüşmeler sırasında yaptığı konuşmada iktidarın tezkerenin mühletini neden iki yıl uzattığına dair açıklama yapamadığına dikkat çekmişti
Özel konuşmasında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “Partisinde tek adam olabilir, yürütmede tek adam olabilir, bunun verdiği güçle gözü bir diğer halde dönmüş bakıyor olabilir fakat kimse Suriye’deki evlatlarımızı bir felakete sürükleyemez. Yaklaşmakta olan seçimde savaş ilanıyla tahminen seçimleri biraz daha öteye atmak için iç siyasete yönelik amaçla tasarlanmış bu oyunda iktidarın gerisinde olacak değiliz” diye çıkışmıştı.
CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel
HDP ise iki yıllık tezkereyle meclisin 2023 sonuna kadar by-pass edildiğini argüman ediyor. HDP Küme Başkanvekili Saruhan Oluç, “Meclisin asker gönderme ve savaş yetkisinin iki yıl boyunca sarayın ipoteği altında tutulması da başlı başına sorumsuzluktur. Meclisin 2023 sonuna kadar by-pass edilmesidir. Tezkerenin iki yıl uzatılması TBMM’den hükümete açık çektir” açıklamasını yaptı.
AKP Sivas Milletvekili İsmet Yılmaz da tezkerenin iki yıl uzatılmasının ardında “seçim gerekçesi” aranmasının yanlış olduğunu belirterek tenkitlere “Tezkere, Türkiye’nin ulusal güvenliği açısından güçlü bir ulusal irade beyanıdır” halinde karşılık verdi.
“Erdoğan seçmenini domine etmek için kullanabilir”
Peki tezkerenin mühletinin iki yıllığına uzatılması muhalefetin tasa ettiği üzere hakikaten hükümetin seçim planlarının bir modülü olabilir mi? Gazeteci Sedat Bozkurt; muhalefetin telaşlarını yerinde buluyor.
Bozkurt, DW Türkçe’ye “Erdoğan seçim odaklı ve bütün algoritması seçim kazanmaya dönük bir başkan. Muhalefet de bunu biliyor. Bir sonraki seçime katkı sağlamayacak adım atmayacağını pratikte ve teoride gördük, yaşadık” değerlendirmesini yapıyor.
AKP’nin tek başına iktidar olamadığı ve meclis çoğunluğunu kaybettiği 7 Haziran 2015 seçimlerine işaret eden Bozkurt, sonrasında meydana gelen bombalı ataklar ve terör aksiyonları yüzünden 1 Kasım 2015’te seçimlerin yenilendiğini hatırlatıyor.
Bozkurt, “2015’te iki seçim ortasında ülke terörize oldu. Beşerler güvenlik diye bir meseleyle karşı karşıya kaldılar. Ve iktidar partisi AKP iktisat ve işsizlik meselelerini çözememiş de olsa oylarını artırdı. Bu, test edildi. Bir güvenlik sorunu ortaya çıktığında beşerler iktidar partisine kitlesel olarak oy veriyorlar. Artık muhalefetin tezkereyi seçime dönük bir aparat olarak görmesi de bundan. Seçim öncesi bir hudut ötesi operasyon yapıldığında Erdoğan bunu kendi seçmenini domine etmek için kullanacak” görüşünü aktarıyor.
Siyaset bilimci Prof. Dr. Murat Somer
“Uzun yetkiler seçim güvenliğini tehlikeye sokuyor”
Koç Üniversitesi’nden siyaset bilimci Prof. Dr. Murat Somer de iki yıllık tezkerenin seçim devrini de kapsadığına ve Cumhurbaşkanı’nın bu devirde askeri operasyon kararı alabileceğine işaret ediyor.
Somer, “Dolayısıyla Cumhurbaşkanı’na geniş ve uzun müddetli yetkiler, seçim güvenliğini de direkt tehlikeye sokuyor. Zira seçimlerdeki muhtemel adaylardan birine, yani bugünkü Cumhurbaşkanı’na seçimlerin iklimini direkt değiştirebilecek, potansiyel olarak seçimlerin yapılmasını zora sokabilecek ve kimseye sormadan kullanabileceği bir yetki veriliyor. ‘Bu olacak’ demiyorum lakin yetkiyi verirseniz kullanılması da mümkün” diyor.
Kim bu yabancı güçler?
Tezkerede Türk Silahlı Kuvvetleri’nin gerektiği taktirde hudut ötesi operasyon yapmasının önü açılırken yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına da imkan tanıyor.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, dünkü açıklamasında tezkeredeki bu kararın ne manaya geldiğini sert eleştirirken MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’ye çıkışmıştı. Kılıçdaroğlu “Bahçeli’ye soruyorum. Bu yabancı askerler kim? Yabancı askerler Türkiye’ye konuşlanacak, sen de ‘gelsinler mi’ diyeceksin. Taliban mı gelecek, Yunanlılar mı, Amerikalılar mı?” sözlerini kullanmıştı.
Dış siyaset uzmanı Aydın Sezer ise tezkeredeki yabancı asker probleminin aslında yeni bir mevzu olmadığının, 2014’ten sonraki tüm tezkerelerde yer aldığını söz ediyor.
Dış siyaset uzmanı Aydın Sezer
Suriye’den yapılması olası akınlara karşı NATO bünyesinde Türkiye’ye patriotların ve patriotları kullanacak yabancı askerlerin konuşlandırılmasında tezkeredeki “yabancı asker” kararının hayata geçirildiğini hatırlatan Sezer, “O vakit makul bir münasebet vardı. Zira patriotlar geldi. Ancak sonraki süreçte bu tabirin tezkerelerde korunması birçok soru işareti getirdi. Bunlardan bir tanesi Suriye Ulusal Ordusu olarak tanımladığımız eski ÖSO (Özgür Suriye Ordusu) yapısının Türkiye’yle olan yakın bağı. Sanki ÖSO da ya da Suriye Ulusal Ordusu da yabancı askerler kapsamında mı?” diye soruyor.
Son periyotta Afgan askerlerinin Türkiye’de eğitilmesinin de gündeme geldiğini hatırlatan Aydın Sezer, “yabancı asker” kararının nasıl ıstıraplar doğurabileceğini şöyle anlatıyor:
“Tezkere çok geniş bir kapsama alanına sahip olduğu için bu yabancı askerler konusunda da odaklanılmamış olması, maksadın küçültülmemiş olması beraberinde doğal olarak soru işaretleri yaratıyor. Hükümetin elinde son derece esnek, son derece geniş ve istenildiği halde kullanılacak, tahminen de yarın Libya’dan gelecek şahısların de bu kapsamda Türkiye’de barındırılmalarının önünü açacak bir tezkere var. Yani tüzel bir yer hazırlamış durumda hükümet. Tezkereye nazaran dilediği her şeyi yapabilecek.”
Hilal Köylü / Ankara
© Deutsche Welle Türkçe
