Borsa İstanbul (BİST), 2021 yılını tamamlamasına çok az kala, rekor yükselişlere sahne oluyor. BİST-100 endeksi, Türk Lirası’nın paha kaybının hızlandığı son 3 ayda yüzde 50’ye varan bir büyüme kaydederek, gelişmekte olan ülke borsaları içerisinde öne çıktı. Bilhassa yüksek enflasyon nedeni ile birikimlerini korumak isteyen vatandaşlar ve şirketler, borsanın yolunu tutuyor.
Türk şirket paylarının dolar bazında çok ucuzlaması,yabancı yatırımcının da iştahını kabartmış durumda. Ekonomistlere nazaran, Türk Lirası bedel kaybettikçe borsaya olan ilgi de artacak.
Borsa neden rekor üstüne rekor kırıyor?
Borsa İstanbul’da süreç gören 440 şirketin toplam piyasa pahası yaklaşık 2,5 trilyon lira olarak hesaplanıyor. Borsada süreç gören Türk şirketleri içerisinde demir çelik, bankacılık ve inşaat kesimleri öne çıkıyor.DW Türkçe’ye konuşan Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, BİST-100 endeksindeki yükselişin ekim ayından bu yana 1350 düzeylerinden 2150 düzeylerine kadar geldiğine işaret ediyor.
Bu süratli yükselişin en değerli sebebinin artan enflasyon tasaları olduğunu vurgulayan Kaya, “Bu devirde yüzde 50 civarında bir yükseliş var. Bunu 2,5 ayda yaptı. Münasebetiyle burada temele dayalı bir yükselişten bahsetmemiz mümkün değil. Buradaki en kıymetli güç TL’nin süratli paha kaybı ve bunun karşısında korunma isteği” diye konuşuyor.
Özer’e nazaran BİST-100 endeksinin yükselme sebebi enflasyona yönelik artan endişeler
“BBVA’nın teklifi olumlu tesir yarattı”
Borsa İstanbul paylarının tarihinin en ucuz düzeylerinden süreç gördüğünü belirten İntegral Yatırım Araştırma Müdür Yardımcısı Seda Yalçınkaya Özer ise, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 200 baz puan faiz indirdiği Ekim toplantısında siyaset faizi enflasyon oranının altında seyretti. Bu da önemli bir getiri arayışını tetikledi” diyor. TCMB’nin Ekim toplantısından bugüne TL’nin Dolar karşısında yüzde 51.6 seviyesinde paha kaybettiğini, Borsa İstanbul’un ise birebir tarih aralığında yüzde 48.2 kıymet kazandığını belirten Özer, “Borsa İstanbul’un iskontosu ile yükselen enflasyon ve kur iştah kabarttı. Bununla birlikte 3. çeyrek bilanço devrinde yüksek kar beklentisi ve Garanti BBVA ile holdingler olmak üzere geri alım programlarının da açıklanması endekste müspet tesir yarattı” diye konuşuyor.
15 Kasım’da Garanti Bankası’nın ana hissedarı İspanyol BBVA, kendine ilişkin olmayan Garanti payları için istekli hisse alım teklifi açıkladı. Banka payları açısında teklif düşük bulunsa da, teklif sonrasında BİST Bankacılık Endeksi yükselişe geçmişti.
“Rekor kırılıyor lakin paha düşüyor”
Borsa İstanbul her gün rekor üstüne rekor kırsa da, Türk Lirası’ndaki paha kaybı nedeni ile Türkiye’nin en değerli şirketlerinin pahası de giderek düşüyor. Ekonomist Murat Sağman, BİST-100 endeksinin dolar kuruna bölünmesi ile hesaplanan borsa kıymetinin giderek azaldığına işaret ediyor.
Bu durumun Borsa İstanbul’un toplam kıymetini de aşağıya çektiğini lisana getiren Sağman, “Borsa İstanbul’a baktığımız vakit Türk Lirası’nda rekorlar kırsa da, hala döviz bazında düşük düzeylerde. Hem kendine nazaran hem de gelişmekte olan ülkelere göre… Baktığımız vakit rekor, dolar bazında 5 cent civarında 2013 yılında. Şu anda ise döviz bazında 1,5 cent civarında” diye konuşuyor.
“ABD’li fonlar Türk şirketlerini topluyor”
Türk Lirası’nın süratle bedel kaybettiği son 3 ayda, Borsa İstanbul’a olan yabancı ilgisi de giderek artmış durumda. Yabancı yatırımcının sadece kasım ayında, Borsa İstanbul şirketlerinden yaklaşık 800 milyon dolarlık pay satın aldığını belirten Yunus Kaya, Türkiye’ye giriş yapan yabancı sermayenin büyük kısmının Avrupalı değil, ABD’li dev yatırım fonları olduğuna dikkat çekiyor.
Kaya ABD’li fonların Türkiye’ye ilgisine dikkat çekiyor
Yabancıların ağustos ayında borsaya yaklaşık 500 milyon dolar getirdiklerini, kasım ayında ise 800 milyon dolar civarında yeni bir giriş olduğunu lisana getiren Kaya, “Özellikle Amerika’nın büyük varlık fonlarından Türkiye’ye para girişi var. Yani BlackRock mıdır, Goldman Sachs mıdır bilmiyoruz, lakin büyük varlık fonlarından Türkiye’ye para girişi var. Bunu Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) bilgilerinden çok net görüyoruz” diyor.
Başını ABD’li fonların çektiği yabancı girişinin BİST-100’deki yabancı hissesini da üst çektiğini söz eden Kaya, şöyle konuşuyor: “Bunlar şu anda bir günde girip de çıkacak üzere durmuyorlar. Yani Türkiye’nin güzel şirketlerini dolar bazında düşük fiyatlarla topluyorlar üzere gözüküyor. Tahminen yıllar sonra kur dolar bazında yükselince, şu an mesela kur dolar bazında 140 düzeyinde, 180-200 düzeyine gidince satacak ve dolar bazında düzgün bir getiri yakalamış olacak.”
“Borsada dayak yiyen şirketler de var”
Öte yandan borsadaki yükseliş, borsaya kote olan her şirketin yüzünü güldürmüyor. Bilhassa kur krizini derinden yaşayan gayrimenkul ve güç şirketleri, borsa rallisinden hisse alamıyorlar.
İşlem gören toplam 440 şirketin ortalama 100 adedinin rekor kıran borsada günü negatif kapattığını söyleyen Yunus Kaya, “Bir yandan borsa rekor kırarken, birtakım şirketler de kur yükselişinden çok önemli dayak yiyor. Örneğin yıllık faaliyet karı 100 milyon TL olan bir güç şirketi fakat finansman masraflarını karşılayabiliyordu. Artık ise bu kur düzeyi ile 500 milyon TL finansman sarfiyatı yazacak. Ya da çok fazla döviz borcu olan bir gayrimenkul şirketi, elinde Türkiye’nin en büyük AVM’leri bile olsa borsa yatırımcısı tarafından tercih edilmeyecek” halinde konuşuyor.
Sağman: Borsa İstanbul ucuz olduğu ve dünyadaki bol para devam ettiği için Borsa İstanbul cazip olmaya devam ediyor
“Yabancıların borsaya ilgisi sürecek”
Peki, döviz kurlarındaki yükseliş sürdükçe Borsa İstanbul’daki yükseliş de sürecek mi? BİST-100’e olan yabancı ilgisi de devam edecek mi?
Ekonomist Murat Sağman’a nazaran, yakın periyotta bilhassa yabancı sermaye girişleri sürecek. Öte yandan Türk Lirası’ndaki paha kaybının yavaşlaması halinde borsaya olan ilginin daha kalıcı hale geleceğini ve artacağını da öne süren Sağman, şunları söylüyor: “Yabancılar Türk Lirası’ndaki bedel kaybının limitli olduğunu görebilseler, bir istikrar olduğunu görseler çok daha yüklü bir formda alımlar yapabileceklerini düşünüyorum. Ancak sonuçta döviz bazında Borsa İstanbul ucuz olduğu ve dünyadaki bol para devam ettiği için Borsa İstanbul cazip olmaya devam ediyor.”
İntegral Yatırım Araştırma Müdür Yardımcısı Seda Yalçınkaya Özer’e nazaran ise, perşembe günü Merkez Bankası’nın 100 baz puanlık yeni bir faiz indirimi yapması halinde, borsadaki yükseliş de hızlanacak. Özer, TCMB’nin bu ay faize dokunmaması halinde ise BİST-100 endeksinde bir ölçü gerileme olabileceğini lakin üst tarafın süreceğini kaydediyor.
Aram Ekin Duran
© Deutsche Welle Türkçe
