Rusya nın Ukrayna yı işgali tüm dünya ekonomilerini sarsmaya devam ediyor Bilhassa güç besin ve Cihangir Escort Bayan kıymetli madenlerde hem arz tarafında hem defiyatlama tarafında değerli sorunlar yaşanıyor
Hem Rusya hem de Ukrayna ile besin alanında değerli ölçüde ticaret yapan Türkiye de bu krizden etkilenen ülkeler ortasında Cihangir Escort
Dünyanın en büyük ayçiçeği ithalatçısı pozisyonunda bulunan Türkiye bu muhtaçlığının büyük kısmını yeniden dünyanın en büyük ayçiçeği üreticilerinden olan Rusya ve Ukrayna’dan karşılıyordu
Ancak Rusya Ukrayna işgali sırasında Türkiye’nin yağ Escort Cihangir dolu gemilerinin Karadeniz limanlarından çıkmasına müsaade vermedi 22 yağ dolu geminin bu halde limanlarda beklemesi Türkiye’nin ayçiçeği yağında bir arz sorunu yaşayacağı kaygısı yarattı
Tüketiciler ise savaş nedeniyle uzun müddet ayçiçeği yağına erişim sağlayamacağını düşünerek panik havasıyla marketlere akın etti
Vahit Kirişçi solda ve Bekir Pakdemirli sağda
Bakanlık Kâfi stok var
Tarım ve Orman BakanıVahit Kirişçi Türkiye’nin ayçiçek yağı konusunda kâfi stoğunun bulunduğunu söylese de herkesin bir anda marketlere koşması ile uzun müddettir yükseliş eğiliminde olan yağ fiyatları tepe yaptı
Fiyatlar daima artıyor
Geçtiğimiz yıl tıpkı periyotta ayçiçek yağının litre fiyatı 19 liradan 2021 yılı sonunda 30 lira düzeyine çıkmıştı İşgalin akabinde fiyatlar 40 liranın üzerini gördü
Son olarak Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de şu an Türkiye’nin ayçiçeği stoğunun Temmuz ayına kadar kâfi olduğunu söyledi
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil ve İstanbul Ticaret Odası İTO Hububat Bakliyat Meclisi Üyesi Tevfik Dinçer de şu an yağ tedarikinde bir sorun olmadığını piyasada kâfi ölçüde eser olduğunu Karadeniz deki gemilerin gelmesi ile önümüzdeki günlere dair de bir kahrın yaşanmayacağını söyledi
Peki Türkiye neden bu türlü bir sorun yaşadı
Önce bu mevzuda Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafından hazırlanan Tarım Eserleri Piyasaları Ayçiçeği başlıklı rapordaki istatistiklere bakalım
Rapora nazaran Türkiye ayçiçeği pazarında 37 lik hisseyle başkan ithalatçı ülke pozisyonunda Türkiye’yi yüzde 25’lik hisseyle AB ülkeleri takip ediyor Öteki ülkelerin hisseleri epey az
İthalatta tartı Rusya da
Türkiye bu ithalatın yüzde 65 5’ini Rusya’dan yüzde 4 2’sini ise Ukrayna’dan yapıyor Başka ülkeler ve hisseleri şöyle Moldova yüzde 8 9 Bulgaristan yüzde 8 2 Romanya Yüzde 5 5 öteki yüzde 7 6
Ayrıca Türkiye kendi ürettiği ve ithal ettiği ayçiçeğinin değerli ölçüsünü da Cezayir ve Irak üzere ülkelere ihraç ediyor
Türkiye’nin kendi üretimi tüketimine yetmiyor
Ama buradaki asıl sorun Türkiye’nin kendi üretiminin iç tüketimine yetmemesi
Rapora nazaran Türkiye’nin 2015 2016 döneminde 2 1 milyon ton olan iç tüketimi 5 yılda 3 3 milyon tona ulaştı Tıpkı devirde üretim 1 6 milyon tondan 2 1 milyon tona çıktı
1 milyon ton fazla üretim gerekli
Bu istatistiklerde 2020 2021 dönemi yok lakin Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil Bizim bu mevzudaki yıllık tüketimimiz yıllık 2 7 milyon ton civarında Üretimimiz ise 1 7 milyon ton İç tüketimde bir sorun yaşamamamız için fazladan 1 milyon ton daha üretim yapmamız gerekiyor Artık ayçiçeği ekim devri geldi Umarım çiftçilerimiz bu hususta desteklenir bilgisini paylaştı
Peki bugün tohumlar toprakla buluşsa Türkiye bu üretimini kâfi ölçüde arttırabilir mi
Burada da değerlendirmeyi Türkiye’nin toplam ayçiçeği üretiminin yüzde 50 4’ünü gerçekleştiren Trakya Bölgesi’ndeki üreticilere bırakıyoruz
Bu sene fazladan ekim olamaz
DW Türkçe’ye konuşan Tekirdağ Süleymanpaşa Ziraat Odası Lideri İmdat Hürmet ekim periyodunun Nisan ayında başlayacağını lakin birçok bölgede buğday ve kanola ekimi yapıldığını bu yüzden ayçiçeği üretiminin geçen yıldan fazla olmayacağını söyledi Yani buradaki üretim lakin gelecek ekim yıllarından itibaren artabilir Saygı nın verdiği öbür bir bilgi ise kâfi yağışın toprakla buluşması halinde alınacak yüksek rekoltenin arz güvenliğine olumlu tesir etme ihtimali oluyor
Ayçiçeğinde Tekirdağ lider
Türkiye’de üretilen ayçiçeğinin yüzde 21 9’u Tekirdağ yüzde 14’ü Edirne yüzde 12’si Kırklareli yüzde 10 3’ü Konya yüzde 9 3’ü Adana yüzde 5 3’ü Çorum yüzde 2 8 Çanakkale yüzde 2 5 İstanbul yüzde 2 5 Samsun ve yüzde 2 8’i Balıkesir de üretiliyor
Saygı ya nazaran artan girdi ve sulama maliyetleri başta Konya olmak üzere çok sayıdaki bölgede uzun bir devir ayçiçeği tarımını zorlaştırmaya devam edecek
Günübirlik tarım siyasetlerinin etkisi
Türkiye’nin yanlış ve günübirlik tarım siyasetleri ile üretimde zorlandığını anlatan Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Baki Remzi Suiçmez ise bugün ortaya konacak uzun vadeli bir üretim planı ve sağlam bir dayanak düzeneği ile ayçiçeğindeki dışa bağımlılık oranının süratle azalacağını hatta kendi muhtaçlığını karşılayabilecek noktaya geleceğini söyledi Suiçmez bu durumun yalnızca ayçiçeğinde değil buğday ve mısır üzere eserlerde de geçerli olduğunu ekledi
İhracatçı bile olabiliriz
Türkiye’nin asıl meselesinin üretim olduğunu lisana getiren İTO Hububat Bakliyat Meclisi Üyesi Tevfik Dinçer de Bu bir üretim sorunu Şu an savaş var diye bu türlü ancak biz bunu daima yaşıyoruz Pandemide de birebiri oldu Yani her krizde bir üretim sorunu var Üretmediğimiz şeyi de kıymetli almak zorundayız maalesef Şayet üretirsek bu mevzuda çiftçimizi gerekli ölçüde desteklersek ithalatçı pozisyondan ihracatçı pozisyona gelebiliriz dedi
Baki Remzi Suiçmez
Piyasadaki benzeri periyotlarda ithalatta vergilerin sıfırlanmasının ya da ihracatta aşikâr eserlere kısıtlama getirilmesinin kısa devirli tahliller olduğunu belirten Suiçmez Uzun periyotta çiftçilerin vaktinde takviye ödemelerini alacaklarını bilmeleri gerekiyor Türkiye kendine üretimi ile kendi muhtaçlığını karşılayabilir Ancak uzun müddettir üreticiler yüksek motorin gübre ve öbür girdi maliyetleri ile karşılaşıp üretimden korkar oldular Bu da birtakım eserlerde üretimi düşürüyor tabirlerini kullandı
Gümrük vergilerinin ayarlanması gerek
Suiçmez 1 2 yıllık bir süreçte bu düzelmenin yaşanmasının mümkün olmadığını ancak 5 ila 10 yıllık süreçte üretimin iç tüketimi karşılayabilecek bir noktaya geleceğinin altını çizdi Suiçmez’e nazaran hasat devrinde gümrük vergilerinin sıfırlanması da üreticiyi üzüyor Suiçmez hasat periyotlarında yurtdışından gelen eserlere yüksek vergi uygulanması gerektiğini belirtti
Tevfik Dinçer hem ayçiçeğinde hem de yeniden yüksek ölçüde ithal edilen buğday üzere eserlerde önemli manada düşünce yaşanmaması için kesinlikle uzun devirli planların acil olarak uygulamaya koyulması gerektiğini söyledi
Üreticiye takviye çağrısı
Sektör temsilcileri ve üreticilerin ortak olduğu en kıymetli nokta ise Türkiye’nin ithalat yerine kendi üreticisini sübvanse ederek rekabet gücünü muhafazası Üreticiler ekim yapmaktan vazgeçen çiftçilerin geri dönmesinin çok güç olduğunu belirtirken bu alanda da boş toprakların büyüklüğüne dikkat çekiyor Buna nazaran genç çiftçilerin bu manada desteklenmesi hem daha fazla tarım alanının ekilmesini sağlayacak hem de Türkiye’nin muhakkak eserlerde dışa bağımlılığını azaltacak
Önümüzdeki yıl çiftçilerin büyük kısmının ayçiçeği ekmesi ise öteki eserlerin arzında yeni problemler doğurabilir Bu yüzden uzmanlar ziraî üretimde en az 5 yıllık bir acil üretim planın ortaya koyulması gerektiğini tabir ediyor
Emre Eser
Deutsche Welle Türkçe
