Son aylarda Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın evvel ABD idaresi ile münasebetleri düzeltme gayretine girmesi Etlik Escort ataklarında başarısız olunca yine Rusya ile yakın işbirliğine yönelmesi milletlerarası toplum tarafından yakından izleniyor
Birçok uzman Erdoğan’ın ABD ile Rusya’yı birbirine karşı kullanarak kendi elini güçlendirme stratejisi izlediğini belirtirken son Keçiören Escort haftalarda yaşanan gelişmelerin Türkiye’yi Rusya’ya daha fazla taviz vermek zorunda bırakabileceği lisana getiriliyor
Putin’den ince diplomasi
ABD Lideri Joe Biden Erdoğan’a karşı halini yumuşatmıyor Türkiye’nin yalnızlaştığını gören Rusya’nın ise Türkiye’ye Kızılay Escort karşı elinin daha da güçlendiği niyetiyle hareket ettiği ve daha fazla taviz beklediği izlenimi yaratıyor
Erdoğan’ın Soçi’de Rusya Devlet Lideri Putin ile bir ortaya geldiği son görüşme bu türlü bir art planda ve son devirdeki tansiyonların gölgesinde gerçekleşti
Türkiye’nin Ukrayna’ya askeri dayanağı Kırım konusunda yaptığı son açıklamalar İdlib’te tırmanan tansiyon Putin ile Erdoğan ortasında baş başa görüşmede ele alındı Toplantı sonrasında yapılan açıklamalar Moskova Ankara çizgisinde tansiyonun sürdüğünü münasebetlerinin seyrinin önümüzdeki günlerde Ankara’nın atacağı adımlara bağlı olacağını gösterdi
Putin’in Türkiye ile büyük krizlerin yaşandığı periyotlarda bile itidalli hareket etmesi Türkiye kamuoyunu karşısına almamaya itina göstermesi ve taleplerini Erdoğan ile görüşmelerinde masaya getirerek Rusya’nın lehine sonuçlar içeren diplomatik tahlillerle bağları sürdürmesi dikkat çekiyor
Uzlaşı bulmayı öğrendiler
Türkiye Rusya ilgilerini yakından takip eden uzmanlardan Daria Isachenko yakın periyotta her iki tarafın da derin ihtilaflar ve görüş ayrılıkları yaşamalarına karşın uzlaşılar yoluyla ilgileri sürdürdükleri son Soçi buluşmasının da bunun yeni bir örneği olduğu görüşünde
Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi CATS uzmanlarından olan Isachenko Türkiye ile Rusya ortasında en gergin periyotlarda bile görüşmelerin kopmadığını belirterek 1990’lı yılların ortasında Rusya’nın Ankara Büyükelçisi olarak misyon yapanAlbert Çernişev’in Türkiye ve Rusya tıpkı gemide Gemi batarsa ikimiz de batarız Bu nedenle suyun üstende kalabilmenin yolunu bulmak zorundayız formundaki kelamlarını hatırlatıyor
Isachenko Putin de aslında Soçi’deki görüşme sonrasında misal bir formda Erdoğan ile her vakit tıpkı görüşlere sahip olmadıklarını görüşmelerin kimi vakit güç geçtiğini lakin uzlaşı bulmayı öğrendiklerini vurguladı Bu uzlaşılardan her iki taraf da kar sağlıyor denebilir diyor
Rusya’nın Ukrayna hassasiyeti
Türkiye’nin son periyotta Ukrayna ile savunma sanayi ve teknolojileri alanında işbirliğini geliştirmeye çabalaması öbür taraftan Ukrayna’ya İHA’lar satması Kırım’ın ilhakının tanınmadığı formundaki açıklamalar Rusya’da büyük reaksiyon yaratmış gözüküyor
Ancak Rusya bu mevzuda ihtarlarını iletirken başka yandan Türkiye’ye yeni teklifler de getiriyor Daria Isachenko’ya nazaran Rusya’nın askeri teknoloji silah sanayi üzere alanlarda işbirliği teklifleri hem ticari açıdan Rusya için kıymetli hem de öbür siyasi gayeleri içerebilir
Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi CATS uzmanı Daria Isachenko
Isachenko Belki Rusya Türkiye’ye savunma sanayi alanında gereksinim duyduklarını vermesi halinde Ukrayna’ya askeri takviyesini sonlandırabileceğini düşünüyor olabilir Türkiye’nin Ukrayna ile güçlendirdiği askeri işbirliğinden Rusya nın son derece rahatsız olduğu biliniyor Ya havuç ya sopa gösterecek Lakin bana nazaran şu anda Türkiye’yi vazgeçirmek için iknaya çalışacak formunda konuşuyor
Hasım mı partner mi
Kimi uzmanlar Türkiye ve Rusya’yı iyi hasımlar olarak tanımlıyor başkaları ise işbirliği yapan iki düşman rekabetçi işbirliği yahut konforlu hasımlık kavramlarını kullanıyor
Ukrayna Suriye ve Libya’da olduğu üzere pek çok bölgesel ihtilafta karşı cephelerde yer alan Türkiye ve Rusya başka yandan Dağlık Karabağ’da yaşandığı üzere gibi diplomatik tahlillere de ulaşabiliyor doğalgaz nükleer santraller ya da savunma sanayi üzere alanlarda işbirliği yapabiliyor
İstinye Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Kısmı öğretim üyesi olan Doç Dr Aylin Ünver Noi
Doç Dr Aylin Ünver Noi’ye nazaran Türkiye ve Rusya ortasında tarihi sıkıntılar ve rekabet bulunmasına karşın iki ülke ortasında artan karşılıklı bağımlılık Moskova ve Ankara’nın belli alanlarda işbirliği yapmasını kaçınılmaz hale getiriyor
Jeopolitik rakip
İstinye Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Kısmı öğretim üyesi olan Noi Türkiye ve Rusya’nın uzun bir çatışma tarihi olan iki jeopolitik rakip olduklarını söylerken bağlantılarda son periyotta yaşananları şöyle yorumluyor
Suriye ve Libya’da tesir alanını arttırma stratejisi Rusya’nın geçmişten gelen Akdeniz’e inme siyaseti Kırım’ın ilhakı 1768’den beri Osmanlı ile ortasında değerli savaşlara neden olan Karadeniz’in kuzeyini denetim etme stratejisinden çok da farklı değil En değerli fark ise bu stratejileri uygulamada Rusya’nın Türkiye ile direkt çatışma yerine rekabetin sürdüğü bir işbirliğine yönelmesi İki ülke ortasında çatışma çıkmasını iktisat ve güç konusunda iki ülke ortasında artan birbirine bağımlılık engelliyor
CATS uzmanı Daria Isachenko da Rusya Türkiye ilgilerinde sıkıntılara ve vakit zaman yaşanan büyük krizlere karşın partnerlik uyum ve istişare anlayışının devam ettirildiği görüşünde
Isachenko İki ülke önemli ihtilaflar dahil sıkıntıları koordine ve istişare etmeyi öğrendi ve Putin in Soçi sonrası açıklamalarına bakacak olursanız Suriye Libya ve tüm ihtilaflara ait daima uyum ve istişare vurgusu yapması dikkat çekiyor yorumunu yapıyor
Yeni askeri alımlar yolda
Bu ortada Soçi görüşmesinden sonra Erdoğan’ın ABD’nin yaptırım ihtarlarına karşın Rusya ile savunma sanayi alanında işbirliğini daha da geliştireceklerini söylemesi dikkat çekti
Erdoğan’ın Rusya ile S 400’lerde geri adım yok uzaya roket fırlatma savaş uçakları ve denizaltı adımlarımız olacak halindeki açıklaması bilhassa Batılı başkentlerde büyük yankı buldu
NATO müttefikleri Türkiye nin Rusya ile savunma sanayi alanında işbirliği adımlarından rahatsızlık duyarken gelişmeler Batı’da Erdoğan’ın dış siyaset yönelimi ve maksatları hakkında kuşkuları daha da artırıyor
Doç Dr Aylin Ünver Noi’ye nazaran ise Türkiye’nin Rusya ile savunma sanayi alanında işbirliğine girmesinde pragmatik nedenler daha büyük rol oynuyor Türkiye’nin siyasi sıkıntılar nedeniyle ABD’den ya da Avrupalı müttefiklerinden savunma sanayi alanında beklentilerine karşılık bulamadığını belirten Noi şu değerlendirmeyi yapıyor
Türkiye’ye satın almak istediği silahların satılmaması teknoloji transferi yapılmaması Türkiye’nin drone teknolojisinde kullanılan kesimler satılmasın diye ABD’de lobi faaliyetlerinin yapılması ABD’nin Güney Kıbrıs Rum İdaresi’ne uyguladığı silah ambargosunu kaldırması silahsız olması gereken Yunan adalarının silahlandırılması üzere son yıllarda gerçekleşen gelişmeler zati mevcut olan itimat buhranını derinleştirerek Türkiye’yi kendi savunma endüstrisini geliştirmesine ve Rusya ile savunma sanayi işbirliğini derinleştirme sürecine girmesine neden olmuştur
Ufukta yeni ABD yaptırımları görünüyor
S 400 tansiyonunun sürmesi Türkiye nin Rusya ile yeni silah muahedeleri yapması Biden idaresinin Erdoğan’a karşı tavrını daha da sertleştirebilecek bir gelişme olarak görülüyor
Cumhurbaşkanı Erdoğan BM Genel Heyeti için gittiği New York’ta ABD Lideri Biden ile ayaküstü de olsa bir görüşme gerçekleştirmeyi umut etmiş fakat Ankara’ye eli boş dönmüştü
Erdoğan İki NATO ülkesi olarak şu andaki gidiş pek hayra alamet değil yorumunu yapmış Amerika ile olan münasebetlerimde geldiğimiz nokta maalesef düzgün bir nokta değil demişti
Gözler şimde Ekim ayı sonunda Roma’da yapılacak G20 Tepesi’nde Biden ile Erdoğan’ın ikili bir görüşme gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceğine çevrildi
Rusya’dan savunma sanayi alanında yeni alımlar ABD nin S 400 yaptırımlarına ek yeni yaptırım kararları alacağı manasına geliyor
Zikzakları Türkiye yi zayıflatıyor
Erdoğan’ın dış siyasetteki zikzakları yalnızca ABD değil Avrupalı müttefiklerinin gözünde de Türkiye’yi öngörülemeyen tehlikeli krizlere ve ihtilaflara yol açabilecek riskli bir partner haline getiriyor
Doç Dr Aylin Ünver Noi ise son gelişmelere karşın Türkiye’nin Avrupa ülkeleriyle ve ABD ile tansiyonları azaltma arayışlarının süreceği görüşünde
Biden idaresinin iş başına gelmesinden sonra Erdoğan ile bağların aslında gergin başladığını hatırlatan Noi şu değerlendirmeyi yapıyor
Biden idaresinin Erdoğan ile birinci telefon konuşması bile kelamda Ermeni soykırımını tanıyacağını söylediği konuşma oldu Türk Amerikan münasebetlerinin Biden periyoduna olumlu bir formda başlamadığını hatırlatmak gerekiyor Bu bildirilerden ABD ile olan bağların beklenildiği biçimde gitmediği lakin Erdoğan’ın ABD ile olumlu gündem oluşturma uğraşlarının devam ettiği tarafında okumak gerek Aslında bu son devir dış siyaset stratejisi hem AB ile oluşturulan olumlu gündem ile başlayan hem de öteki sıkıntılı ilgi yaşanılan ülkelerle olağanlaşma sürecini başlatarak devam eden sürecin bir kesimi
Kimse Türkiye’nin nereye yol aldığını bilmiyor
Ancak Batı ittifakı ile Türkiye ortasında uçurum daha da derinleşiyor Türkiye’nin NATO üyeliği sorgulanmaya devam ediliyor
CATS uzmanı Daria Isachenko ise geçmişte Türkiye nin Batı İttifakı bünyesinde stratejik pozisyonu itibariyle daima üstlenebileceği bir rol olduğuna işaret ederek şu müşahedesini aktarıyor
Soğuk Savaş devrinde NATO’nun güneydoğu kanadını koruyan Türkiye 90’lı yıllarda Orta Asya ülkelerinin entegrasyonu için model oldu Daha sonra Arap Baharı’nda rol modeldi Gelinen noktada ise Türkiye’nin rol model olarak üstlenebileceği bir misyon görünmüyor ve Türkiye nin sahiden Batının bir kesimi olup olmadığı sorgulanıyor Zira kimse Türkiye’nin nereye yanlışsız yol aldığı maksadının ne olduğunu bilmiyor
Değer Akal
Deutsche Welle Türkçe
