Suriye’nin İdlib bölgesinde Rus ve Suriye ordularının operasyonlarını ağırlaştırdığı, YPG’nin füze akınlarını artırdığı bir devirde, bölgenin iki faal aktörü ABD ve Rusya ile diyalog ve iş birliği kapılarını zorlayan Ankara, üst üste akınların amacı olunca “operasyon” kartını çıkardı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk ordusunun varlık gösterdiği Fırat Kalkanı Harekâtı bölgesinde iki Özel Harekât polisinin YPG ögelerinin düzenlediği füze atağında hayatını kaybetmesiyle “Polislerimize yönelik son hücum ve topraklarımızı amaç alan tacizler artık bardağı taşırmıştır. En kısa müddette bu problemlerin tahlili için gereken adımları atacağız” çıkışında bulundu.
Erdoğan, bu çıkışına “Suriye’den ülkemize yönelik terör akınlarının kaynağı mahiyetindeki kimi yerler konusunda artık tahammülümüz kalmamıştır. Buralardan kaynaklanan tehditleri ya oralarda faal olan güçlerle birlikte ya da kendi imkanlarımızla bertaraf etmekte kararlıyız” sözlerini de ekleyince, bu kelamlar Suriye’ye yeni bir operasyon sinyali olarak değerlendirildi.
Rus hava güçleri ile Suriye ordusunun akınlarını artırdığı İdlib’te 10 Eylül’de de Türk Silahlı Kuvvetleri ögeleri maksat alınmış ve dört Türk askeri hayatını kaybetmişti.
Suriye ile irtibatlı gelişmeler
Ankara bir yandan bölgedeki askeri varlığını artırırken, bir yandan da diplomatik tahlil arayışlarını sürdürdü. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye’deki tansiyonu sonlanması için 29 Eylül’de Soçi’de Rusya önderi Vladimir Putin ile baş başa görüştü. Erdoğan, Soçi dönüşü Suriye’deki tansiyonun sona erdirilmesi için Rusya ile iş birliği içinde olacaklarının bildirisini verirken, Kremlin’den de tarafların 5 Mart 2020’de yaptıkları ortak mutabakata bağlılıklarını hatırlatan bir açıklama geldi. Rusya, mutabakat mucibince Ankara’dan Heyet Tahrir el-Şam başta olmak üzere tüm radikal güçleri İdlib’ten çıkarmasını ve Esad idaresi ile iş birliği ve diyalog kanallarını açmasını istedi.
Esad idaresi ile diyalog kurmak istemeyen Ankara’nın İdlib’teki radikal güçleri bölgeden çıkaramamaya dönük ıstırabı, ABD hükümeti ile de Suriye’de zıt düştüğü bir periyoda denk geldi. ABD Lideri Joe Biden Suriye’deki Türk ögelerinin IŞİD’le uğraşa ziyan verdiğini belirtirken, Ankara Washington’a “YPG terör örgütüne dayanak vermekten vazgeçin” davetini tekrarladı.
Bu davetlere Amerikan idaresinden karşılık gelmeyince Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD’ye “Paramızı aldılar, F-35’lerimizi vermediler” çıkışında bulunması, memleketler arası etraflarda Türkiye’nin Suriye’de ABD ile değil de S-400 hava savunma sistemleri aldığı Rusya’yla iş birliği yapmak istediği biçiminde değerlendirildi.
Diplomasi kulislerinde Erdoğan’ın Rusya’dan “Yeni parti S-400’leri de alabiliriz” açıklamasına gönderme yapılırken, Suriye’de Türk güçlerine dönük taarruzlar artınca operasyon sinyali vermesi, bu operasyonun ne kadar mümkün olduğunu, Rusya’yla iş birliğinin sonuç getirip getirmeyeceği sorgulanmaya başladı.
“Tel Rifat ya da Fırat’ın doğusu”
Ankara’daki diplomatik kaynaklar DW Türkçe’ye Türkiye’nin Suriye’de güvenliği sağlamaya çalışırken başta YPG olmak üzere tüm terör örgütleriyle uğraşta kararlı olduğunu vurguluyor. Diplomatik kaynaklar, önümüzdeki günlerde Ankara’nın bölgedeki gelişmeler konusunda tüm NATO müttefiklerini bilgilendireceği bilgisini aktarıyor. Askerî kaynaklar ise Suriye’deki Türk ögelerine dönük akınları geri püskürtmek için Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yeni nokta operasyonlar için hazırlıklı olduğunu söylüyor.
Peki operasyon mümkün mü? Ortadoğu uzmanı Oytun Orhan, Erdoğan’ın “gerekeni yaparız” çıkışıyla Suriye’de YPG’ye dönük yeni bir askeri operasyonun fitilini ateşlediğini düşünüyor.
Ortadoğu Uzmanı Oytun Orhan
Orhan, Türkiye’nin operasyonu büyük olasılıkla Rusya’yla koordineli yapacağı öngörüsünü DW Türkçe ile paylaşırken, “Tel-Rifat ya da Fırat’ın doğusunda Ayn el Arap bölgesine dönük bir operasyon kelam konusu olabilir. Koordineli operasyon için Ankara, Rusya’dan bölgedeki muhaliflere, Türk askeri üs bölgelerine ve sivillere dönük baskıyı azaltmasını isteyebilir. Taraflar karşılıklı muahede ile ilerleyebilir” değerlendirmesinde bulunuyor.
“Türkiye operasyon yapamaz”
Rusya uzmanı Kerim Has ise Erdoğan operasyon sinyali vermiş olsa da böylesi bir operasyonun alandaki gerçeklerle uyuşmadığını düşünüyor. Has’a nazaran Erdoğan’ın açıklaması belirsizliklerle dolu:
“Suriye’den ülkemize yönelik terör taarruzları olduğunu söylüyor Erdoğan. Pekala, Suriye’nin kuzey batısı mı, kuzey doğusunu mu kastediyor, belirli değil. Buralardan kaynaklanan tehditler sözünü kullanıyor ancak tam olarak hangi bölgesi işaret ediyor, o da belgisiz. Bölgedeki faal güçlerle birlikte hareketten bahsediyor fakat faal olan güçlerle cihatçı kümeleri mı yoksa Rusya-ABD üzere ülkeleri mi kastediyor onu da anlamıyoruz. Fırat’ın batısı da doğusu da ABD’nin IŞİD’le çabası ve Rus denetimi yüzünden Türkiye için operasyona müsait değil. Türkiye, operasyon yapamaz. Erdoğan, daha çok yaklaşan seçim öncesi iç siyasete ve iç kamuoyuna operasyon bildirisi veriyor.”
Rusya Uzmanı Kerim Has
ABD’nin Suriye’deki Türk ögelerinin IŞİD’le çabaya ziyan verdiğine dönük açıklamasının Türkiye’nin muhtemel tüm operasyonlarının önünü tıkayacağını anlatan Has, Rusya’nın da Türkiye’ye operasyon için alan açmayacağını öngörüyor.
Has, “Ruslar Fırat’ın doğusunu, hudut çizgisini denetim altına almış durumdalar. Denetim altına aldığı bölgelerden niçin çekilsin? Çekilmez. Türkiye’nin Rusya ile iş birliği yapabilmek için her şeyden evvel Rusya’ya kelam verdiği üzere İdlib ve etrafındaki radikalleri bölgeden çıkarması gerekiyor. Türkiye kelamını tutmadıkça Rusya ile yeni iş birliği kapısı aralayamaz” diyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM Genel Heyet toplantıları için gittiği New York’ta ABD Lideri Joe Biden ile görüşememiş, sonrasında da Türk-Amerikan ilgilerinin geleceği için “Pek hayra alamet değil” açıklamasını yapmıştı.
Ortadoğu uzmanı Oytun Orhan, Ankara’nın ABD idaresine YPG ile bağlantısını kesmesi şartıyla Suriye’de iş birliğine gidilebileceği bildirisi da verdiğini lakin bu bildirinin karşılığını alamadığını hatırlatırken önümüzdeki süreçte Suriye-Rusya-Türkiye ve ABD çizgisinde sıcak gelişmeler yaşanabileceğini öngörüyor.
Rusya uzmanı Kerim Has da bu öngörüyü paylaşıyor fakat “Türkiye için çok güçlü ve çok sıkışık bir periyot. Bir tarafta Amerika, bir tarafta Rusya. Türkiye; birinden kaçıp, başkasına sığınmamalı. Türkiye her şeyden evvel Esad idaresi ile diyalog kurup bölge barışına nasıl katkı sağlayacağını düşünmeli” değerlendirmesini yapıyor.
Hilal Köylü/Ankara
© Deutsche Welle Türkçe
