Türkiye Endüstrici ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Kurulu (YİK) Lideri Tuncay Özilhan, dün TÜSİAD YİK Toplantısı’nın açılışında yaptığı konuşmada önümüzdeki periyotta Türkiye’yi bekleyen tehlikelere değindi. Bilhassa ekonomik alanda atılması gereken adımlara vurgu yapan Özilhan, başta Merkez Bankası olmak üzere düzenleyici kurumların bağımsızlığının tartışma dışı olması gerektiğini söyledi.
“Düşen yalnızca TL’nin pahası değil” diyen Özilhan, Türkiye’nin artık bir değişim devrine girdiğinin de altını çizdi.
Peki TÜSİAD tarafından açıklanan rapor ve toplantıda yapılan konuşmalar neyi gösteriyor? Uzmanlar DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
İktidar için bir manası yok
Ekonomist Barış Soydan, “Dünkü açıklamalar bir açıdan geç, bir açıdan tam vaktinde. Mesela Lider Türkiye’de kişi başına düşen ulusal gelirin 2007’den beri geri gittiğini söylüyor. Bu yeni bir sorun değil. Öbür sorunlar de bu türlü. Uzun vakittir mevcut olan problemler. Uzun yıllardır Türkiye demokraside geriye gidiyor. TUSİAD bu açıdan uzun vakittir ses çıkaramıyordu. Bu açıdan geç. Lakin bir taraftan da Türkiye ekonomik açıdan freni patlamış bir kamyon üzere yokuş aşağı gidiyor. Bir yere çarpabiliriz” dedi.
Barış Soydan
Türkiye’nin bir ödemeler istikrarı krizine gerçek gittiğini vurgulayan Soydan, “Doların nerede duracağını kimse bilmiyor. 10 lirada mı 11 lirada mı? Kimsenin fikri yok zira para siyasetlerinde öngörülebilirlik yok. Bunun da en fazla endişelendirmesi gereken kesitler büyük şirketler. Dolar ve euro borçları var. Dolardaki hareket TÜSİAD’ı endişelendiriyor. O bakımdan vaktinde bir açıklama. Lakin hükümet bunları dikkate alır mı bilmiyoruz. Erken seçim olacak mı muhakkak değil. Lakin bundan sonra iktidarın iktisat siyasetlerini seçim ayarlı yöneteceğini söylemek yanlış olmaz. O yüzden TÜSİAD’ın ihtarlarının bir manası yok iktidar tarafında. TÜSİAD’ın korktuğu üzere Türkiye ekonomik açıdan seçim öncesi duvara çarpabilir” biçiminde konuştu.
Muhalefetle bir uyumlama göreceğiz
Rapor ve açıklamanın zamanlama olarak anketlerde muhalefet bloğunun oy oranının arttığı bir periyotta denk geldiğini söyleyen Doç. Dr. Ümit Aktaş, “Dolayısıyla bu çıkışta muhalefetin güçlenmesinin de hissesi var. Önümüzdeki periyotta muhalefetin ana aktörleri ile TÜSİAD ortasında ekonomik manada bir uyumlama göreceğiz” dedi.
“Ancak raporun genel temalarını almamak lazım. Daha çok raporu muhalefetin önümüzdeki devirdeki fikir ufkunun çizilmesi tarafında bir teşebbüs olarak ele almak doğru” diyen Aktaş şu değerlendirmelerde bulundu:
“TL’nin değersizleşmesi onlar için rahatsız edici bir boyuta ulaşmış olabilir. Büyük sermaye kısımları açısından bu rahatsız edici bir durum. Türkiye kapitalizminin bir sermaye birikim modeli krizinde olduğunu açıkça kabul etmesi durumu var. Uzun müddettir faiz ve döviz siyaseti üzerinde TÜSİAD ile öteki sermaye kısımları arsında önemli bir gayret izliyorduk. Önümüzdeki periyotta bu siyasetlerin nasıl şekilleneceği kıymetli. Bu hal devam edecek. Bir seçim devrine girdiğimize nazaran seçim sorasında oluşabilecek yeni iktidar üzerinde de tesirli olmak ve kendi çıkarları doğrultusunda lobi yapabilmek için bu tutumun devam edeceğini göreceğiz.”
“Nerede kalmıştık” dediler
TÜSİAD’ın 2002-2008 devrindeki ıslahat periyodunu dünkü raporuyla tekrar hatırlattığını ve güya “nerede kalmıştık” dediğini aktaran Prof. Dr. Öner Günçavdı ise, “Yani artık duraksayan ve hatta geriye giden reformlardan vazgeçilen devri tekrar iktidar etraflarına hatırlatarak 2008 öncesi ıslahatlara ve oradaki iktidar koalisyonlarına referans veriyormuş üzere geliyor. Elbette 2008’deki Türkiye yok şu anda, münasebetiyle kesin misal bir dönüşüm içerisinde olmak da çok mümkün değil” değerlendirmesinde bulundu.
Prof. Dr. Öner Günçavdı
Yerinde bir çaba
Raporu içerik olarak çok olumlu bulduğunu belirten Günçavdı, şöyle devam etti: “Uzun müddettir Türkiye’de gündem hükümet tarafından belirleniyordu ve bu gündem Türkiye’yi geleceğe taşıyacak bir gündem değildi. Kendi içine dönüktü. Bu alternatif bir gündem olarak ve Türkiye kamuoyuna bugünün kozmik kıymetlerini anlatmak yerinde bir uğraş. Zamanlaması çok ciddiye alındı. Lakin bu rapor üzerinde 2019’den beri çalışılıyor. TÜSİAD’ın daha evvel gündeme taşıdığı gündeme yakın. Bilhassa 2002-2008 devrinde dillendirilen bahisler tekrar gündeme getiriliyor. Ortada uzun bir mühlet vardı. Sanki ne oldu da TÜSİAD bu kadar sessiz kaldı?”
Çelişkili durum
TÜSİAD içerisinde bir çelişkili durumun da olduğunu aktaran Günçavdı, “Bundan bir mühlet evvel ‘Pandora belgeleri’ ortaya çıktı. Bu evraklarda ismi geçen birtakım iş insanları birebir vakitte TÜSİAD bünyesinde bulunuyor. Türkiye’de vergi ve servet kaçırmanın öznesi olmuş şahısların adaletten ve servet dağılımından bahsetmesi, iktidardan bunların önüne geçmesini istemesi takdire şayandır” tabirlerini kullandı.
Emre Eser
© Deutsche Welle Türkçe
