Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi tüm dünya ekonomilerinde kendini hissettiriyor Güç fiyatları süratle üst tırmanırken kıymetli Ümraniye Escort madenlerde ve besin fiyatlarında da değerli yükselişler kelam konusu
İki ülke ile toplamda 40 milyar doları aşan ticaret hacmine sahip olan Türkiye de bu krizden en fazla etkilenen ülkeler ortasında Ümraniye Escort Bayan Birinci olarak güç ve turizm üzere kesimler akla gelse de iki ülke Türkiye’nin besin ithalatı ve ihracatı için de kıymetli pozisyonda Çünkü Türkiye iki ülkeden kıymetli ölçüde hububat ve yağ Escort Ümraniye ithal ediyor Ayrıyeten Türkiye’nin yaş zerzevat ve meyve ihracatında da Rusya çok değerli bir pazar
Rus işgalinin devam ettiği her gün Türkiye’nin besin tarafındaki kaygıları artıyor Bilhassa ham yağ yağlı tohum ve buğday üzere eserlerde Türkiye Rusya ve Ukrayna’dan değerli ölçüde ithalat yapıyor
Geçtiğimiz hafta besin dalı temsilcileri yaptıkları açıklamalarda buğday üzere eserlerde Türkiye’nin kendi üretimini karşılayabilecek kapasiteye sahip olduğunu fakat krizin uzaması halinde besin fiyatlarında bir artış yaşanacağını kaydetmişti
Ancak gelinen noktada bilhassa yağ ithalatında yeni zahmetler ortaya çıktı Rusya ve Ukrayna’dan Türkiye’ye yağ getiren gemilerin limanlardan çıkışına Rusya tarafından müsaade verilmemesi bu hususta arz sorunu ortaya çıkardı Geçtiğimiz ay 110 120 lira ortasında satışa sunulan 5 litrelik sıvı yağ fiyatları market raflarında 160 170 lira bandını aştı
Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile savaşın ayçiçeği tedarikinde oluşturacağı meselelerin önüne geçmek emeliyle 30 Haziran gününe kadar soya palm yağı ayçiçeği tohumu aspir yahut pamuk tohumu yağları daima kolza hardal yağı üzere eserlerde gümrük vergisi sıfırlandı
Belirsizlik ortamı oluştu
Piyasada oluşan belirsizlik ortamının girdi fiyatlarındaki artışla birleşmesi ile ani fiyat artışlarının yaşandığını söyleyen Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil Rusya tarafından gemilerimizin çıkışına müsaade verilmemesi de bir şok tesiri yarattı Biz aslında arz tarafında bir sorun yaşayacağımızı düşünmüyorduk Bu bahiste iç pazarın gereksinimi olan ölçüde eser hasat devrinin de yaklaşması ile kısa müddette temin edilecektir fakat tedarik tarafında beklenmeyen gelişmeler fiyatlara yansıyabiliyor Bu krizin uzun sürmesi fiyatlar üzerinde baskıyı artıracak lakin bir orta yol bulunursa fiyatlar da olağan düzeyine geri döner Bizim gemilerimizin Türkiye’ye yağ getirmesi de bu panik havasını dağıtacaktır sözlerini kullandı
Büyükhelvacıgil milletlerarası piyasalarda yağın ton fiyatının 1400 dolar düzeyindeyken evvel 1900 dolara akabinde 2 bin dolara tırmandığı bilgisini verdi
Bu noktada fiyatların süratle tırmanması Türkiye’nin de ithalatını etkileyecek Çünkü Türkiye tükettiği ayçiçeğinin yaklaşık yüzde 35’ini ithal ediyor Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran dünyadaki toplam ayçiçeği ithalatının 3’te birini de Türkiye gerçekleştiriyor Bu ithalatın yarısı tek başına Rusya’dan yapılıyor En büyük ayçiçeği üreticisi ise yüzde 30 4 ile Ukrayna onu yüzde 26 4 ile Rusya ve yüzde 18 2 ile AB ülkeleri takip ediyor
Tedirgin olanlar mal vermeyebilir
Şu an prestiji ile piyasada bir panik havasının görülmediğini anlatan İstanbul Ticaret Odası İTO Hububat Bakliyat Meclisi Üyesi Tevfik Dinçer ise asıl sorunun belirsizlik olduğunu vurguluyor
Piyasadaki tüm aktörlerin şimdiye kadar istedikleri tüm eserleri rahatça tedarik edebildiğini belirten Dinçer’in altını çizdiği husus bu belirsizliğin fiyatlama üzerindeki tesiri oluyor Dinçer’e nazaran bu krizin ne kadar devam edeceğini kimse öngöremiyor tedarikçiler bir müddet sonra fiyatların daha da artacağı ve arzda meseleler yaşanacağı kanısı ile piyasaya eser vermekten kaçınıyor Bu da yavaş yavaş market raflarında tüketicinin karşısına artırım olarak çıkıyor
Gıda kesimi çok süratli etkileniyor
İstanbul Perakendeciler Derneği PEDDER İstanbul İdare Heyeti Lideri Faruk Güzeldere de raflardaki etikette yazacak olan fiyatın ne olacağı konusunda kimsenin bir şey bilmediğini söylüyor
Gerçekten büyük bir belirsizlik içerisindeyiz Birtakım eserler hakkında yüksek fiyatları duymaya başladık Lakin şu an önemli bir artıştan kelam edemeyiz Bu türlü diyoruz lakin pazartesi ne olacağını da bilmiyoruz Besin bölümü bu belirsizliklerden en süratli etkilenen sektör diyen Güzeldere fiyatların ne olacağına savaşın gidişatı karar vereceğini söylüyor
Özellikle bitkisel yağlarda ve hububat tarafında krizden kaynaklı fiyat artışlarının yaşanabileceğine dikkat çeken Güzeldere birebir vakitte Türkiye’nin Rusya’ya ihraç edemediği yaş zerzevat ve meyvenin iç piyasaya sürülmesi ile bu eserlerde de önemli bir ucuzlama yaşandığını kaydediyor
Fiyatlara tahlil üretime dayanaktan geçiyor
Burada daha çok direkt olarak yaşanan bir arz sıkıntısından bahsedildiğini tabir eden Büyükhelvacıgil savaşın güç ve başka girdi maliyetleri üzerindeki olumsuz tesirinin de fiyatlarda kıymetli ölçüde tesirli olduğunu lisana getiriyor Öbür yağ kümelerindeki ithalat vergisinin sıfırlanmasının kısa vadede değerli bir tahlil olduğunu vurgulayan Büyükhelvacıgil şöyle devam ediyor
Savaşın uzaması besin tarafında hem arz hem fiyat sorunu yaratacaktır Maalesef tüm dünya üzere Türkiye de bundan etkilenecektir Umarız savaş kısa müddette biter Ancak bizim önceliğimiz kendi iç üretimimizi arttırmak olmalı Bu mevzuda üreticiye verilen dayanakların arttırılması teşvik düzeneklerinin daha verimli olması bizim besin tarafında bu süreci daha az hasarla atlatmamıza neden olur
Ekilen eserler değişir mi
Önümüzdeki süreçte yaşanan problemlere bağlı olarak üreticilerin de ekim alanlarındaki tercihlerini değiştireceğini söyleyen İTO Hububat Bakliyat Meclisi Üyesi Tevfik Dinçer’e nazaran geçtiğimiz yıllarda pirinç üretimine ayrılan alanların yarısı önümüzdeki periyotta ayçiçeği ekim alanı olarak kullanılabilir Üreticilerin bu tercihlerinde piyasada oluşan gereksinim temek etken olacak
Sektör temsilcilerinin ortak görüşü yağ ve hububat tarafında Türkiye’nin büyük bir kriz yaşamayacağı tarafında Fakat burada açılan ortak bir parantez var O da ne olursa olsun savaş devam ettiği sürece Türkiye’nin de dünyadaki fiyat artışlarından çok fazla etkileneceği En çok vurgulanan mevzu ise akaryakıt fiyatlarının neredeyse her gün artış eğiliminde olması Nakliye masraflarının katlanması da fiyatlara süratle yansıyor
Vadeler düştü nakit isteniyor
Ticaret borsalarında 3 gün evvel 4 lira 90 kuruştan satılan buğdayın fiyatının bugün 5 lira 50 kuruşa çıkmasını örnek gösteren Tevfik Dinçer Bu fiyat artışları arz tarafındaki belirsizlik yeni meseleler oluşturdu Evet şimdi biz eser temin etmekte zorlanmıyoruz lakin güçlenen bir belirsizlik var Evvelden 45 gün vadeli çalıştığımız ticari partnerler artık 10 gün vadeli çalışmak istiyor Birtakım firmalar yalnızca nakit çalışmaya döndü Bunun en büyük sebebi savaşın getirdiği telaşlar Beşerler ödeme alamamaktan korkuyor diyor
Emre Eser
Deutsche Welle Türkçe
