Ukrayna savaşındaki temkinli tavrı nedeniyle son haftalarda muhalefet, Toplumsal Demokrat Parti’li (SPD) Başbakan Olaf Scholz’u sert biçimde gaye alıyordu. Artık onlara, koalisyon ortağı Hür Demokrat Parti (FDP) ile Yeşiller de eklendi.
Scholz’u tenkitlerin gayesi haline getiren, Ukrayna’ya ağır silahlar gönderilmesine yanaşmaması. Ana muhalefeti oluşturan Hristiyan Birlik (CDU/CSU) ittifakı, 16 yıl boyunca ülkeyi yönetmemiş üzere Rusya’ya bilhassa güç alanındaki bağımlılıktan şimdiki Başbakan Scholz ile partisi SPD’yi sorumlu tutuyor.
Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) Genel Lideri Friedrich Merz ve takımı, Başbakan Scholz üzerindeki baskıyı gün geçtikçe artıyor. CDU ve Hristiyan Toplumsal Birlik (CSU) partilerinin oluşturduğu Hristiyan Birlik Meclis Küme Lider Yardımcısı Johann Wadephul, tenkidin dozunu daha da artırarak, Başbakan Scholz’un Ukrayna’ya ağır silahlar gönderme kararı almaması halinde haftaya parlamentoya bu hususta önerge sunacaklarını ve açık oylamayla önergenin çoğunluğu sağlayacağından emin olduklarını savundu. Wadephul’un hesaplarına nazaran, CDU/CSU’nun 197 vekiline ilaveten hükümet ortağı Yeşiller ile Hür Demokratlar da Ukrayna’ya ağır silahlar yollanmasına ait önergeye dayanak verecek ve böylelikle 736 koltuklu mecliste 407 kabul oyuyla önerge başarılı olacak.
Muhalefetin amacı hükümette çatlak yaratmak
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açmasından birkaç gün sonra, ülkesinin onlarca yıldır izlediği pasif dış politikayı radikal formda değiştirmiş ve Ukrayna’ya silah gönderileceğini duyurmuştu. Scholz, Almanya ordusundaki eksikliklerin tamamlanması için 100 milyar euro ek savunma bütçesi ayrılacağını da açıklamıştı.
Bu durum, Merkel periyodunu kapatıp kendini tekrar bulmayı hedefleyen, seçimlerde yaşadığı hezimetle muhalefete düşen Hristiyan Birlik’te varoluş krizi yarattı, hükümetin izlediği ve izlenecek en makul çizgi olarak görülen politikayı desteklemekten diğer talihi kalmadı. Ve muhalefet, muhalefet yapamadı. Şimdiyse SPD, Yeşiller ve FDP’den oluşan koalisyon hükümeti Ukrayna’ya ağır silah vermeyi reddederek, bunun nedenlerini kamuoyuna açıklayamayarak muhalefetin eline koz vermiş oldu. Muhalefet de atağa geçti.
Ordunun içinde bulunduğu durumdan Hristiyan Birlik sorumlu
Oysa Almanya’da ordunun içinde bulunduğu makûs durumdan Hristiyan Birlik sorumlu. Askerlik hizmetinin kaldırıldığı, orduda radikal tasarruf tedbirlerine gidildiği Merkel’in başbakanlığında kurulan hükümetler periyodunda Savunma Bakanlığı daima Hristiyan Birlik’in elindeydi. Ayrıyeten yıldan yıla savunmaya ayrılan bütçe de NATO’nun öngördüğü oranın altında kalmıştı.
Şimdi ise Hristiyan Birlik bunu unutmuş görünüyor, Almanya’nın kendi envanterinden Ukrayna’ya ağır silah vermesi için bastırıyor. Lakin askeri kaynaklar Almanya’nın kâfi ağır araç ve silahı olmadığını ve Ukrayna güçlerinin kullanabildiği silahların aslında gönderilmiş olduğunu belirtiyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş sonrası Merkel’in bıraktığı siyasi miras da tartışılıyor. Merkel, Rusya ile diyalogda kalmak tarafında bastırmasıyla tanınıyor.Fotoğraf: Tomohiro Ohsumi/dpa/Pool Getty Images/AP/picture alliance
Merkel’in tutumu
Hristiyan Birlik’in görmezden geldiği bir başka nokta da 2008’de Budapeşte’de yapılan NATO tepesinde Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO’ya alınmasını Merkel’in reddetmesi. Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy geçen günlerde bunu Almanya’ya bir sefer daha hatırlatarak, ülkesinde yaşanan sivil kayıplarını göstermek maksadıyla Merkel’i davet etti. Budapeşte tepesinden yalnızca üç ay sonra ise Rusya Gürcistan’a girmişti.
2014’te Kırım’ın ilhakı sonrasında da Ukrayna’ya silah verilmesine karşı çıkanların başında yeniden Almanya geldi. Periyodun Merkel hükümeti, sonraki süreçte de Ukrayna’yı devre dışı bırakarak Rus doğal gazının Baltık Denizi üzerinden Almanya’ya getirilmesini sağlayan Kuzey Akım 2’nin düğmesine bastı.
Şimdi ise Hristiyan Birlik, Rusya siyasetinden, Toplumsal Demokratları sorumlu tutuyor. Toplumsal Demokrat Partili eski başbakan Gerhard Schröder başta olmak üzere kimi başkan takımlarının Moskova ile yakınlığı parti tarafından da inkar edilmiyor, tersine parti idaresi kelam konusu eski takımlarıyla ortasına uzun müddettir uzaklık koyup, eleştiriyor.
Ukrayna’nın Berlin Büyükelçisi Andriy Melnik’in Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’i “Rusya ile örümcek ağı gibi” yakın münasebetler kurmakla suçluyor.Fotoğraf: Christian Spicker/IMAGO
Ukrayna’nın Berlin Büyükelçisi Andriy Melnik’in Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’i “Rusya ile örümcek ağı gibi” yakın alakalar kurmakla suçlaması ve akabinde Toplumsal Demokrat Partili Steinmeier’in Ukrayna’ya yapacağı ziyaretin Kiev idaresi tarafından istenmemesi ile partiye yönelik olumsuz algı daha da perçinlendi.
Ayrıca, ülkenin kuzeyindeki Mecklenburg-Vorpommern eyaletinin SPD’li Başbakanı Manuela Schwesig de Rus doğal gazı alımının ABD yaptırımları kapsamına girmeden sağlanması için kurulan bir vakıf nedeniyle tenkitlerin odağında ve Hristiyan Birlik istifa etmesi için bastırıyor.
Üç vekilin Ukrayna ziyareti
Nisan ayı ortasında Almanya Federal Meclisi’nin üç kıymetli üyesi Ukrayna’yı ziyaret etti. Meclis Avrupa Birliği Münasebetleri Kurulu Lideri Yeşiller partili Anton Hofreiter, Savunma Komitesi Lideri FDP’li Marie-Agnes Strack-Zimmermann ve Dış Bağlar Komitesi Lideri SPD’li Michael Roth 12 Nisan’da Ukrayna’ya sürpriz bir ziyaret yaptı ve ardından gazetecilerle art plana dair kapalı bir görüşme düzenlediler.
Savunma Komitesi Lideri FDP’li Marie-Agnes Strack-Zimmermann.Fotoğraf: Christoph Hardt /Future Image/imago images
Görüşmede verilen bilgiler o kadar çarpıcıydı ki saklılığa karşın kimileri dışarıya sızdı. Farklı partilerden olan üç temsilcinin söylediği en çarpıcı ayrıntı, Ukrayna’ya gitmelerinin önüne sorumlu Alman ünitelerce oldukça maniler çıkarıldığını söylemeleriydi. Bir öteki değişik bilgiyse, Batılı ülkelerin isteğiyle ABD’nin bütün dünyada el altından eski Sovyet üretimi, hâlâ kullanılabilen silahlar ve teçhizat aradığıydı. Eski Sovyet üretimi olmasının nedeniyse Ukrayna güçlerinin bu araç ve silahları tanıması ve aylar sürecek eğitim ve alt yapı gerekmeden kullanmaya başlayabilecek olması. Alman vekiller, bunun için Güney Amerika’ya bile bakıldığını aktardı.
Ukrayna haftalardır Almanya’dan, tank, topçu bataryası, savaş uçakları, helikopterleri ve gemilerinin sayıldığı ağır silahlar talep ediyor. Fotoğraf: Philipp Schulze/dpa/picture alliance
Ukrayna hangi silahları istiyor?
Ukrayna ise haftalardır tank, topçu bataryası, savaş uçakları, helikopterleri ve gemilerinin sayıldığı ağır silahlar verilmesi tarafında Almanya ve öbür ülkeler üzerindeki baskıyı yapmayı sürdürüyor. Çekya dışında öbür hiçbir NATO ülkesi ağır silah vermediği halde Almanya güya vermeyi reddeden tek ülkeymiş izlenimi hâkim.
Ancak ağır silah kararında düğümün çözüleceği yer ise başbakanlık. Başbakan Scholz’un partisinde son yıllarda gidişata istikamet veren ve başbakanlıkta tartısı bulunan sol kanat ağır silah yollanmasına karşı. Baskılar üzerine ağır silah yerine, para dayanağı verilerek Ukrayna’nın piyasalardan gereksinimi olan silahları kendisinin temin etmesi noktasında SPD idaresi nihayet mutabık olduysa da bunun da prosedürünün aylarca sürebileceği belirtiliyor.
Eleştirel seslerin yükselmesini frenlemek için Başbakan Scholz Ukrayna’ya 2 milyar euro daha ek yardım verileceğini duyurdu. Bunun 1 milyon 400 bin euroluk kısmıyla Ukrayna’nın direkt piyasalardan silah satın alması, 400 milyon euronun da Ukrayna için gereksinim duyduğu silahı temin eden Avrupa Barış Fonu’na (EFP) aktarılması öngörülüyor. Almanya daha evvel de Ukrayna’ya silah yardımında bulundu.
Almanya, Slovenya’nın Rus malı S-300 hava savunma sistemini Ukrayna’ya vermesine müteakip Hollanda ve ABD ile birlikte ülkede Patriot konuşlandırmayı planlıyor. Böylelikle AB ve NATO’nun hava alanının korunması hedefleniyor. Ayrıyeten Alman basınında çıkan haberlere nazaran Slovenya’nın Ukrayna’ya, Ukrayna güçlerinin kullanmakta olduğu T72 tankı vereceği, bunun karşılığında da Almanya’dan zırhlı araç alacağı belirtiliyor. Almanya ayrıyeten öbür NATO ülkeleriyle işbirliği için de katkı sunuyor, Hollanda’nın vereceği tanksavarların eğitimini ve mermilerini karşılaması bu katkılar ortasında yer alıyor.
Bütün bunlara karşın Başbakan Scholz üzerindeki baskının dozu azalmıyor. O ise Merkelvari sessiz tutumuyla şimdiye kadar süreci yönettiyse de kritik dönemece haftaya girileceği varsayım ediliyor.
