Son periyotta süratle artan enflasyon vatandaşın alım gücünü de hayli etkiliyor. Bilhassa besin kümesindeki fiyat artışları tüketiciyi zorluyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Mart ayı istatistiklerine nazaran yıllık enflasyon yüzde 61,14’e çıktı. Besin enflasyonu ise yüzde 70’i aştı.
Gıda tarafında tüketicinin dikkatle takip ettiği eserlerin başında ise kırmızı et geliyor. Son artırımlarla birlikte tezgahlarda etin kilogram fiyatı 100 lirayı aştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Ramazan ayı sonrasında et fiyatlarının düşürülmesi için yeni bir ithalat adımının atılacağını belirtti.
Peki et fiyatlarını bugünden yarına düşürmek mümkün mü?
Ulusal Kırmızı Et Kurulu’nun bilgilerine nazaran, bir kilogram kırmızı etin üreticiden çıkış fiyatı şu an 86 lira 97 kuruş. Bu, geçtiğimiz yılın Mart ayına nazaran 118’lik bir artışı söz ederken geçen aya nazaran de yüzde 22,5 bir yükselişi gösteriyor. Birebir istatistiklerine nazaran üç yıl evvel bugün, kırmızı etin kilogram fiyatı 30 lira 39 kuruştu.
Üreticiler, bu artışta en büyük hissenin yem, gübre ve güç üzere girdi maliyetlerinin süratle yükselmesinde olduğunu belirtiyor.
“Kırmızı etin fiyatı kıymetli değil”
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Kırmızı Et Üreticileri Birliği Merkez Lideri Bülent Tunç, bu maliyetlerle üretim yapmanın zorluğuna dikkat çekiyor. Tunç’a nazaran girdi maliyetleri hesaplandığında etin fiyatı değerli değil, tüketicinin alım gücü düşük kaldığı için bu türlü hissediliyor.
Kırmızı Et Üreticileri Birliği Merkez Lideri Bülent TunçFotoğraf: B. Tunc
Kısa vadeli tedbirlerin et fiyatlarını aşağı çekmeyeceğini belirten Tunç, “İthalat da buna deva olamaz. Evvel şunun altını çizmek istiyorum. Biz üreticiler olarak ithalata da ihracata da karşı değiliz. Şayet yararı olacaksa yapmamız gerekir. Lakin gelinen noktada fiyatları düşürmenin devası bu değil. Emin olun fiyatlar düşmeyecek. Kimse fiyatların düşmesini beklemesin. Bu kararlar lakin fiyatların yükselmesini durdurabilir. Tahminen tüketici için olumlu bir tesir olur” yorumunda bulundu.
Adana Kasaplar Odası Lideri Saruhan Yağmur da ithalatın uzun vadede bir tahlil olmayacağını belirtiyor. Buna nazaran daima artan fiyatları düşürmek kısa vadede sıkıntı. Yapılacak ithalatın kimi bölgelerde yerli üreticiye ziyan verebileceğini anlatan Yağmur, girdi fiyatlarının hemen düşürülmesi gerektiğini belirtiyor. Yağmur’un bu bahiste vurguladığı öteki bir başlık da yerli üreticinin uygulanan siyasetler yüzünden küstürülmesi.
Ete artırım | “Müşterilere anlatmaktan psikolojimiz bozuldu”
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Bir kilogramın maliyeti ne kadar?
Şu an bir kilogram etin üreticiye maliyetinin 85 lirayı bulduğuna dikkat çeken Bülent Tunç, ithalat üzere günlük önlemlerin yerine uzun vadeli programların uygulanması gerektiğini lisana getiriyor.
“Bu fiyat nasıl düşecek? 130 liraya aldığımız yem 325 liraya geldi. Yem fiyatı tekrar 130 liraya düşerse fiyatlar da geriler, yoksa fiyatların düşmesi imkansız” diyen Tunç, kelamlarını “Bizim 3 yıllık 5 yıllık stratejik planlara gereksinimimiz var. Üstelik bu plan ve programlar devreye alındıktan sonra değiştirilmemesi gerekiyor. Her gelen tarım bakanı bunu değiştirmemeli. Bakanlıktaki genel müdürler de bu hususlarda uzman olmalı. Her yıl farklı bir program uygulanıyor. Üretici önünü göremiyor. Sonuç olarak üretimi bırakıyor” diye sürdürdü.
“Doğru siyasetle üretim artar”
Girdi maliyetlerinde artış yüzünden et temin ettikleri birden fazla üreticinin piyasadan çekilmeye başladığını belirten kasaplar ise dişi kesitinin artmasına dikkat çekiyor.
Saruhan Yağmur, dişi hayvan bölümünün önüne geçilemediğini, sorunun kaynaklarının birinin de bu olduğunu aktarıyor. Yağmur’a nazaran şayet 3-4 yıl boyunca dişi hayvan kısmı hem büyükbaşlarda hem de küçükbaşlarda kısıtlanırsa Türkiye bu bahiste kendi iç tüketimini karşılayabilir hatta güçlü bir ihracat potansiyeline sahip olabilir.
Ancak üreticilere nazaran buradaki asıl sorun yanlış dayanak siyasetleri. Hayvancılığa değerli oranda takviye verildiğini tabir eden üreticiler bu dayanakların yanlış uygulandığını belirtiyor. Buna nazaran meraların düzenlenmesi ve yem bitkilerine yeni takviyeler verilmesi gerekiyor.
“Et ve süt üretimi farklı değerlendirilmeli”
Bülent Tunç, üreticinin hakikat halde desteklendiğinde ithalat ve ihracat programlarından etkilenmeyeceğini belirtiyor. Tunç’a nazaran Türkiye kırmızı et ve süt üretiminde kimi yanlış adımları atmaya devam ediyor. Tunç, bu durumu şöyle özetliyor:
“Süt üretimine ağır takviye vererek kırmızı et fiyatlarının düşmesini bekleyemezsiniz. Bir devir süt üretimi destekleniyor daha sonra bu dayanaklar devam ettirilmiyor. Sonucunda üreticiler kovalarca sütü yollara döküyor. Bunun daha sağlıklı bir tabanda yürütülmesi gerek. Et ve süt üretimini ayırmak gerekiyor. Hangisinin hangi takviyeye muhtaçlığı olduğu yeterli tespit edilip sürdürülebilir bir düzenek kurulmalı. Yoksa ne üretici ne de tüketici şad olabilir. Biz süt hayvanı yetiştirip ondan et bekleyemeyiz. Bunların gelişim süreçleri de farklı. Süt hayvancılığını destekleyip ucuza kırmızı et yediremeyiz.”
Erdoğan’ın “müjdesi” çiftçiyi tatmin etmedi
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Kurban Bayramı uyarısı
Yaklaşan Kurban Bayramı’na dikkat çeken Saruhan Yağmur da maliyetlerin bu biçimde devam etmesi haline etin daha da değerli hale geleceğini söylüyor.
Yağmur’a nazaran şu an piyasada et bulmak güç. Yağmur, “Biz bu hususta uzun müddettir davet yapıyoruz. Önümüzdeki günlerde bakanlık ile görüşmelerimiz olacak. Geçmiş devirde etin fiyatı 150 liraya gidiyor diye uyardığımızda bizi dinlemediler lakin şu an o seviyelerdeyiz. Artık tekrar uyarıyorum. Acil tedbir alınmazsa kırmızı et için 250 liraları da konuşmaya başlarız. Etin fiyatı 250 lira olur. Tedbir alınması gerekiyor” diyor.
“Etkisi iki yıl sonra görülüyor”
Kırmızı et üretimi hem yüksek maliyet hem de uzun bir müddet gerektiriyor. Bu manada atılan adımların da en az iki sene sonra karşılık bulabildiğini söyleyen Bülent Tunç, “Bugün doğan hayvan için 2 yıllık bir süreç kelam konusu. Evet biz yeniden ithalat yapalım fakat üreticimizi etkilemeyecek bir ortamda yapalım. Takviyeleri gerçek uygulayalım. Meralarımızı ona nazaran düzenleyelim. Yem üretimimizi ona nazaran planlayalım. Yem üreticisine de takviye verilmesi gerekiyor. Biz her şeyi düzgün yapsak bile iklimsel şartlardan da etkileniyoruz. Yani bu çok şiddetli bir süreç. Çabucak her şeyin düzelmeyeceği bir ortamda adımların da dikkatli atılması şart” formunda kelamlarını sürdürüyor.
