Türkiye’de kayıtlı çiftçi sayısı 500 binin altına inerek son yılların en düşük düzeyine geriledi. Bu durum Türkiye’nin ziraî üretimi için büyük bir riski de beraberinde getiriyor. Çünkü Türkiye’de üretilmeyen her besin unsuru daha fazla ithalat demek. Bu da beslenmek için ödenen faturayı daha da kabartabilir. Ayrıyeten son devirde yaşanan pandemi ve savaş üzere etkenler de besine erişimi epey zorlaştırmıştı. Bu durum ülkelerin kendi üretimini arttırması noktasında kıymetli bir gösterge oldu. Lakin Türkiye mevcut kurallarda ziraî üretimini sağlıklı bir formda arttıramayabilir.
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yayınlanan istihdam izleme raporuna nazaran, kayıtlı çiftçi sayısı yıllık bazda yüzde 13 düşerek 493 bin oldu. DW Türkçe, çiftçi sayısındaki bu azalmanın nedenlerini ve beklenen sonuçlarını farklı bölgelerde üretim yapan ziraat odalarına sordu.
Sorun her yerde aynı
Tarımsal üretim yapılan bölgeler değişse de çiftçinin sorunu ekseriyetle tıpkı. Gitgide daha fazla geçim zorluğu çekmek.
Seyhan Ziraat Odası Lideri Süleyman Girmen’e nazaran bu listenin başındaki birinci husus çiftçinin para kazanamaması. Artık çiftçilerin toprağa küstüğünü ve cet mesleğini terk ettiğini lisana getiren Girmen, kimsenin para kazanmadığı bir işi yapmak istemeyeceğini, artık çiftçilerin de bu niyet ile kırsaldan kente göç ettiğini vurguluyor.
Kumluca Ziraat Odası Lideri Hidayet Kökçe Fotoğraf: Privat
“Bu iş kumar oynamak gibi”
Kumluca Türkiye’nin meyve-sebze üretimi için hayli değerli bir yer. Kumluca Ziraat Odası Lideri Hidayet Kökçe de birebir vurguyu yapıyor:
“Artık hangi çiftçi para kazanabiliyor? Tarım para kazanılan bir kesim olmaktan çıktı. Yani bir geleceği de yok. Kim niçin devam etsin? Ben ekiyorum sonra biçiyorum lakin ne kazanacağımı hiç bilmiyorum. Ya bunun kumar oynamaktan ne farkı var. Bu iş kumar oynamak üzere.”
Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Lideri Süleyman İskenderoğlu ise bu işi yapmanın bir manasının kalmadığını söylüyor. İskenderoğlu’na nazaran artık çiftçi para kazanmak için tarlasını ekemiyor. Ektiği az ölçüdeki tarlasını ise vakit geçirmek için işliyor. Fakat ona da gerekli gübreyi atamadığı için rekolte düşük oluyor.
Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Lideri Süleyman İskenderoğlu Fotoğraf: Privat
“Oğlum çiftçi olsun istemiyorum”
45 yaşında olduğunu söyleyen İskenderoğlu oğlunun çiftçi olmasını istemiyor ve bunun münasebetini şöyle açıklıyor:
“Ben buğday, mercimek, mısır ve pamuk tarlasının içinde büyüdüm. Cet mesleği bu. Bugün de traktörün üstündeydim. Bakın hâlâ zorlansam da yapıyorum bu işi. Ancak 20 yaşındaki çocuğumu uzak tutuyorum çiftçilikten. Bir ziraat odası lideri olarak kendi oğlumun çiftçi olmasını istemiyorum. Memur olsun ya da öbür bir maaşlı işte çalışsın. Düşük maaşı olsa bile çiftçi olmasın istiyorum. Bundan daha çarpıcı bir örnek var mı?”
Ziraat odası liderlerinin ortak görüşü çiftçilerin tarımdan uzaklaşmasının durdurulamayacağı. Bu hususta tehlike çanlarının çaldığını anlatıyor ve uyarıyorlar: “Biz artık belirli bir yaşın üzerindeyiz. Ancak bizden sonra toprakla kimse uğraşmayacak. Gençleri teşvik etmemiz lazım.”
Güneydoğu’daki kuraklık besin fiyatlarını daha da artırabilir
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
“Kapanmayacak yaralar oluşacak”
Artık ziraî üretimde çok tehlikeli bir eşiğe gelindiğini belirten Süleyman İskenderoğlu, topraktan kopuşların önümüzdeki günlerde de devam edeceğini aktarıyor. Tarımdaki yanlış siyasetler nedeniyle kırsaldan kente göçün hızlandığın anlatan İskenderoğlu, şöyle devam ediyor:
“Kapanmayacak yaralar oluşuyor. Köyünü bırakıp, tarlasını bırakıp giden, kente yerleşen vatandaş bir daha gelmeyecek. Bunun çok daha yıkıcı tesirlerini göreceğiz. Buna gerçek tedbirler alınması gerekiyor.”
Köylerdeki okulların kapatılması nedeniyle uzun mühlet evvel köylerini bırakıp giden çiftçilerin artık kentlerde kirada oturduğunu anlatan Kumluca Ziraat Odası Lideri Hidayet Kökçe, yanlışın eğitim sistemindeki değişikliklerle kente göçün teşvik edilmesi ile başladığını tabir ediyor. Ailelerin çocuklarının eğitimi için yıllar evvel kentlere gitmek zorunda kaldığını söyleyen Kökçe, böylelikle ne mevcut çiftçilerin ne de alttan gelecek olan yeni kuşak çiftçilerin kırsalda kaldığını belirtiyor.
“Çiftçi ile evlenmek sorun olarak görülüyor”
Bu süreçte kırsalda kalan yaşlı nüfusun da artan girdi maliyetleri ile baş edemeyerek toprağa küstüğünü anlatan Kökçe, çiftçiye bakış açısının da gençlerin bu mesleği terk etmesinde ya da hiç istememesinde tesirli olduğu görüşünde. Kökçe, “Gençler kırsalda tarım ile uğraşıyorsa evlenmek istediğinde olumsuz karşılanıyor. Bu çok kıymetli bir sıkıntı. Çiftçinin ismi şu son günlerde hatırlandı işte. Pasifize edilmiş bir bölümden bahsediyoruz. Gençler neden tarım yapmak istesin bu türlü bir durumda?” diyor.
Artan nüfusa dikkat çeken çiftçiler buna rağmen üretim alanlarının imara açılması üzere metotlarla ranta çevrildiğini ve büyük bir sorunun oluştuğunu söylüyor. Tarım topraklarının kesinlikle korunması gerektiğini söyleyen Seyhan Ziraat Odası Lideri Süleyman Girmen’e nazaran tarımdan kopuşun durdurulması için evvel girdi maliyetlerinin düşürülmesi sonra da dayanakların üretim evresinde çiftçiye verilmesi gerekiyor. Bu alanda kaybedilen vaktin bir daha geri getirilemeyeceğinin altını çizen Girmen, artan nüfusa ve besin muhtaçlığına karşın üretimin gitgide gözden düştüğünü, bu durumun da Türkiye için önemli bir tehlike barındırdığını söylüyor.
Ciddi ve gerçekçi politika
Girmen’e nazaran Türkiye’nin kısa ve uzun vadede önemli ve gerçekçi bir üretim siyaseti hazırlayıp uygulamaya koyması gerekiyor. “Hangi bölüm de olursa olsun bir makinenin, bir traktörün, bir fabrikanın yerine yenisini koymak kolay. Lakin tarım o denli değil. Giden çiftçi bir daha gelmiyor. O üretimi birebir halde yapamazsınız. Bunu müdafaamız lazım” diyen Girmen, Türkiye’de ziraî üretimdeki sorunun başka ülkelere nazaran daha süratli büyüdüğünü ve bunun denetim altına alınması gerektiğini lisana getiriyor.
Motorin, gübre, sulama ve ilaç maliyetleri düşmediği sürece tarımı bırakanların sayısının süratle artacağını aktaran Süleyman İskenderoğlu da bu noktada acil takviye paketlerinin devreye alınmasını talep ediyor.
Neredeyse tarımda kullanılan her eser ve girdinin son bir yılda yüzde 300 maliyet artışı yaşadığını söz eden Hidayet Kökçe, çiftçi sayısının artması için insanların bu işten para kazanması gerektiğini söylüyor. “Çiftçiler para kazanabilirse bu alana ilgi artacaktır. Beşerler üretmek isteyecektir. Aksi mümkün değil. Beşerler bu maliyeti görünce daha üretime başlamadan vazgeçiyor çiftçilik yapmaktan. Bugün bir dönüm sera kurmanın maliyeti yüzbinlerce liradan başlıyor” diyen Kökçe, evvel maliyetlerin düşürülmesi, sonra da okul çağındaki gençlere çiftçiliğin sevdirilmesi gerektiğini vurguluyor. Kökçe, “Gençler çiftçilik yapmaya karar verdiğinde ise onlara devletin dayanak vermesi şart” diye konuşuyor.
Çiftçi temsilcilerine nazaran yakın vakitte yapılan baraj yatırımlarının, sulama kanallarının ve ekipman yatırımlarının 5 sene sonra bir manası kalmayabilir. Çünkü onlara nazaran tedbir alınmazsa o yatırımları kullanacak çiftçi kalmayabilir.
