Yargıtay, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın akrabalarının vergi cenneti Man Adası’ndaki şirketlere 18 milyon dolar aktardığına dair açıklamaları doğrulayan karara imza attı.
2017’de Cumhurbaşkanı’nın yakınlarının isimleri Man Adası’nda kayıtlı bir offshore şirketle gündeme geldi. Teze nazaran Erdoğan’ın oğlu, kardeşi, eniştesi, dünürü ve eski özel kalem müdürü, 2011’de bu şirkete tam 18 milyon dolar gönderdi.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, mevzuyla ilgili bilgileri partisinin 28 Kasım 2017’deki küme toplantısında kamuoyuyla paylaştı. CHP başkanı, 2011’de gerçekleşen para transferleriyle ilgili swift iletileri ve dekontları da gösterdi.
Oya ÖzarslanFotoğraf: Transparency International Turkey
“İtiraz edilen olay gerçek”
İddialar Erdoğan cephesinden yalanlanırken, Kılıçdaroğlu üç farklı davayla tazminata mahkûm edildi. Lakin Yargıtay 4. Hukuk Dairesi toplamda 631 bin lirayı bulan bu tazminat kararlarını bozdu.
DW Türkçe’ye konuşan Milletlerarası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan, Yargıtay kararına nazaran “iddiaların olgusal gerçeklere dayandığına” işaret ediyor. Bu tabirin kritik olduğunu vurgulayan Özarslan, “Hatta bu şahısların hesaplarına para aktarıldığına ait bankadan gelen yanıtın, MASAK karşılığıyla da MASAK değerlendirmesiyle de uygun olduğunu belirtiyor. Bu aslında, yani itiraz edilen, inkâr edilen bu para aktarılması olayının gerçek olduğunu işaret eder” diyor.
Yargıtay kararında ayrıyeten, Kılıçdaroğlu’nun, Erdoğan’a yönelik tabirlerinin, tabir özgürlüğünün sonlarını aşmadığı vurgulandı.
Süper zenginler adası
İrlanda denizinde yer alan bir vergi cenneti olan Man Adası, kuyruksuz Manx kedilerinin yanı sıra dünyanın harika zenginlerine karşı hoşgörülü vergi muamelesi ile tanınıyor.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun (ICIJ) 2017’de gerçekleştirdiği Paradise Papers araştırmasına nazaran zenginlere kamu kontrolünden uzak ön onaylı muafiyetler sağlayan Ada, özel jetlerin kaydedildiği en değerli merkez. Man Adası hükümeti, o periyot, Ada’da kayıtlı 231 jet için KDV iadesinin 1 milyar dolardan fazla olduğunu açıklamıştı.
Erdoğan’ın akrabalarının düşük vergi oranları ve yüksek seviyede kurumsal saklılık sunan Man Adası’na gönderdiği paranın kaynağı ise meçhul.
Oya Özarslan, parayı gönderenlerden birinin bir emekli öğretmen olduğuna dikkat çekerek “O devirde bu para nereden, nasıl geliyor üzere sorular da sorulmuştu. Ancak bunların hepsi havada kaldı tabi” diyor.
Nedim TürkmenFotoğraf: Privat
Siyasi sonuçları olur mu?
Yargıtay’ın bozma kararının siyasi sonucu olup olmayacağının ise belgisiz olduğunu vurgulayan Özarslan, “Çünkü siyasi açıdan çok da kıymetli bir tezde bulunulmuştu. İspat edilirse siyaseti de bırakırım, Cumhurbaşkanlığı’nda bırakırım filan üzere bir argüman olmuştu” diye ekliyor.
Türkiye’de Ocak 2006’dan itibaren, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30’uncu unsurunun 7 no’lu bendi değiştirilerek, vergi cenneti ülkelerinde yapılan ticari süreçlerde yüzde 30 vergi uygulanması kararlaştırılmıştı.
DW Türkçe’ye konuşan vergi uzmanı Nedim Türkmen, daha evvel Bakanlar Heyeti, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildikten sonra ise Cumhurbaşkanı Erdoğan vergi cennetleri listesini açıklamadığı için bu vergi tevkifatının yapılamadığına dikkat çekiyor.
Bu yüzden Maliye Bakanlığı harekete geçemiyor. Hazine ise gelir kaybına uğruyor.
Türkmen, “Kurumlar Vergisi Kanunu’nun bu kararı uygulanmadığı için vergi cennetlerinde bulunan şirketler Türkiye’deki şirketlere faturalar düzenliyorlar. Bunların çok büyük bir kısmı masraf faturası. Hasebiyle bu da şirketlerin Türkiye’de daha az kurumlar vergisi ödemesini sağlıyor” tabirlerini kullanıyor.
“Vergi cenneti listesi açıklanmalı”
Vergi cennetlerinde şirket kurmanın ya da hesap açmanın cürüm olmadığının altını çizen Türkmen, “Bunun kabahat olabilmesi için ya bir hata gelirinin aklanması faaliyetinde bulunmak gerekiyor ya da örneğin Türkiye’de vergi kaçırdınız, bunları offshore şirketlere aktarmanız durumunda mevzu gündeme gelebilir” diyor.
Vergide zamanaşımının beş yıl olduğunu tabir eden Türkmen, kara paraya ait bir suçlama yöneltebilmek için ise öncelikle öncü cürmün olması gerektiğini söylüyor. Türkiye’de bu manada yapılan incelemelerde şimdiye dek çok bir ara katedilmediğini lisana getiren Türkmen, “Hükümetin yapması gereken OECD’nin vergi cennetleri listesini Türkiye için de geçerli olacak halde açıklamak. Ondan sonra Türk şirketleriyle vergi cennetlerinde bulunan offshore şirketleri ortasındaki bağların, para hareketlerinin azalacağını söyleyebiliriz” diye konuşuyor.
Fotoğraf: Zeljko Lukunic/PIXSELL/picture alliance
Vatandaşın üzerindeki vergi yükü
Oya Özarslan da Türkiye’de dolaylı vergilerin vatandaşın üzerinde büyük bir yük oluşturduğuna işaret ederek “Deprem üzere nedenlerle çıkarılmış dolaylı vergileri bile hala ödemeye devam ediyoruz. Ancak bir yandan vergi cennetlerine giden paraları vergilendirmemekte ısrar ediyoruz, bunlara gözümüzü kapatıyoruz” tabirlerini kullanıyor. Özarslan, bunun vergi adaleti hissini, eşitlik hissini da zedeleyen bir olgu olduğunu söylüyor.
Türkiye’de vergi cennetleriyle çaba, paranın kaçışını önlemekten çok halihazırda vergi cennetlerine aktarılmış kayıt dışı zenginliğin ülkeye dönmesi ve kayıt altına alınmasına yönelik. Kamuoyunda “Varlık Barışı” olarak bilinen ve periyodik olarak çıkarılan bu düzenlemeler, offshore ile çaba yerine teşvik ettiği istikametinde eleştiriliyor.
Varlık Barışı düzenlemelerinin 2008’den bu yana, neredeyse iki yılda bir çıktığını belirten Oya Özarslan, en son yedinci defa çıkarılan Varlık Barışı’nın 30 Haziran 2020’ye kadar uzatıldığını söylüyor.
Varlık Barışı’yla getirilen paranın üzerinden rastgele bir vergi ödenmesi ihtimalinin ortadan kaldırıldığını lisana getiren Özarslan, bu paraların vergi cezasına ya da kontrole tabi tutulmadığını da ekliyor.
“Kara para aklamada risk”
Son getirilen düzenlemeyle para, altın, döviz, menkul değerler ve hatta bavulla getirilen paraların bile kaynağının ne olduğu sorulmadan sistemin içine sokulmasına imkân tanındığını vurgulayan Özarslan, “Bu kara para aklama açısından büyük bir riske işaret eder. Zira kara para aklamada, bilhassa de nakitle el değiştiren para en büyük risk noktalarından birisi olarak gözükür” diyor.
Man Adası dokümanlarını 2017’den bu yana tartışan Türkiye, geçen yıl kara paranın aklanmasını engellemede başarılı olamadığı için OECD Mali Hareket Gücü tarafından gri listeye alınmıştı.
11,3 trilyon dolar vergi cennetlerinde
Verginin daha yüksek olduğu ülkelerde kazanılıp vergi oranlarının çok daha düşük olduğu vergi cennetlerine kaçırılan yıllık para ölçüsünün kesin olarak ne kadar olduğu bilinmiyor. Lakin Paris merkezli Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) 2020 yılında yaptığı bir araştırmaya nazaran, en az 11,3 trilyon ABD Doları offshore sisteminde tutuluyor.
Offshore sisteminin karmaşıklığı ve saklılığı nedeniyle, bu servetin ne kadarının vergi kaçakçılığı ve öteki kabahatlerle ilişkili olduğunu yahut ne kadarının yetkili makamlara rapor edildiğini bilmek ise mümkün değil.
