Türkiye iktisadı yüksek enflasyon girdabına girerken, vatandaşlar enflasyon karşısında eriyen birikimlerini borsa üzerinden telafi etme yoluna gidiyor. Borsadaki toplam tekil yatırımcı sayısı 2 milyonu aşarken, bunun 1,3 milyonunu 1 TL- 10 bin TL ortasındaki küçük yatırımcılar oluşturuyor. DW Türkçe’ye konuşan uzmanlara nazaran, küçük birikimlerini enflasyondan korunmak maksadıyla borsaya yatıran vatandaşların Borsa İstanbul’a olan ilgisi devam edecek. Borsadaki yükselişin seyrini ise Ukrayna krizine ait gelişmeler belirleyecek.
Borsa İstanbul rekor düzeye yaklaşıyor
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) son faiz indirimini gerçekleştirdiği 16 Aralık 2021’de dolar kurunun 15 TL’yi aşması ile tarihi rekor kıran Borsa İstanbul, son günlerde rekor düzey olan 2300 puana tekrar çok yaklaştı. Yılbaşından bu yana yüzde 20’ye yakın paha kazanan endeks, 30 Mart prestijiyle 2220 düzeyini aştı.
Şubat ayında yüzde 54,4’e çıkan enflasyondaki artışın 4 Nisan’da açıklanacak mart enflasyonunda, yıllık bazda yüzde 60’ı aşması bekleniyor. Enflasyondaki artışın önümüzdeki aylarda da devam etmesiyle, yıl sonuna kadar borsadaki artışın da süreceği kestirim ediliyor. Borsadaki yükselişin en kıymetli nedeni ise ‘küçük yatırımcı’ olarak tabir edilen vatandaşların, yüksek enflasyona karşı birikimlerini müdafaa isteği olarak öne çıkıyor.
“Yabancı çıkıyor, yerli giriyor”
Yüksek enflasyon ortamının fakirleşen geniş halk kitlelerini birikimlerini koruyacak yatırım araçlarına yönlendirdiğini söz eden Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın’a nazaran, TL mevduat faizlerinin düşüklüğü ve döviz-altın piyasasındaki oynaklık nedeniyle borsa bu devirde en inanç veren yatırım aracı olarak öne çıkmış durumda.
Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın
Borsa İstanbul’un son yıllarda değerli bir değişimden geçtiğine işaret eden Prof. Alçın, 2018’deki Rahip Brunson krizi ve Merkez Bankası’nın Londra’da swap süreçlerine müdahalesi sonrasında, borsaya istikamet veren yabancıların Türkiye’den süratle çıktığını hatırlatıyor.
Bu süreçte iktisatta yaşanan bozulmanın da tesiri ile başta küçük yatırımcılar olmak üzere yerli yatırımcıların borsaya yöneldiğini lisana getiren Alçın, “Gıda ve güç fiyatlarındaki artışlar düşünüldüğünde, yıl sonuna kadar enflasyondaki yükselişin devam edeceğini söyleyebiliriz. Bu durumda, başta küçük yatırımcılar olmak üzere borsaya olan ilginin devam edeceğini de söyleyebiliriz” diye konuşuyor.
Borsada 1,3 milyon küçük yatırımcı var
Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) datalarına nazaran, borsadaki yatırımcı sayısı bir evvelki yıla nazaran yüzde 18,4 artışla 2 milyon 272 bine ulaştı. Bu sayının 1 milyon 322 bini, 1 TL-10 bin TL ortası portföy büyüklüğüne sahip vatandaşlardan oluşuyor. Bu kümenin ortalama portföy büyüklüğü ise ortalama 1650 TL düzeyinde bulunuyor.
İlk çeyrekte yüzde 20 kazandırdı
Mart 2022 itibariyle Borsa İstanbul’da 1 milyon TL ve üzeri portföye sahip kişi sayısı ise 35 bine yaklaşmış durumda. 1 milyon TL ve üzeri portföye sahip yatırımcılar, borsadaki yatırımcıların yüzde 1,52’sini oluştururken, toplam portföyün ise yüzde 63,3’üne sahip olmaları dikkat çekiyor.
Borsa İstanbul’daki yabancı hissesi ise 2,3 milyona ulaşan yatırımcı sayısının yaklaşık yüzde 1’ine denk gelse de, yabancılar pay senedi piyasasının yüzde 35’lik kısmını elinde tutuyor. 2021 yılında yüzde 25,8 çıkar sağlayan BİST100 Endeksi, sadece 2022 yılının birinci çeyreğinde yüzde 20’lik getiri elde ederek, hem vatandaşlar hem şirketler için Türkiye’deki en cazip yatırım aracı olmuş durumda.
“Dünyada bu türlü bir getiri yok”
Borsa İstanbul’un son devirde dünya borsalarındaki paha kayıplarının aksine, önemli bir büyüme içerisinde olduğunu kaydeden İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer, “Borsa İstanbul, dünya borsalarından net bir halde ayrışmış durumda. Borsa endeksi olarak yüzde 19 getiriye sahibiz ve dünyada bu türlü bir getiri yok” diyor.
İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer
Bu yükselişin gerisinde ülkedeki yüksek enflasyon probleminin yarattığı arayış olduğunu kaydeden Özer’e nazaran, küçük yatırımcıların en kıymetli beklentisi yıl sonuna hakikat yüzde 50 düzeyinde gerçekleşmesi beklenen enflasyon karşısında, borsanın da tıpkı oranlarda kâr getirmesi olarak öne çıkıyor.
Halka arz rekoru kırıldı
Enflasyondaki yükseliş, sadece birikimlerini korumak isteyen vatandaşları değil; kaynak zahmeti yaşayan şirketleri de borsaya çekiyor. Borsa İstanbul’da 2021 yılında 52 şirket ile halka arz sayısında rekor kırıldı. Bundan evvelki rekor, 35 halka arz ile 1990 yılına aitti. 2021’de 21,6 milyar TL büyüklüğünde halka arz gerçekleşirken, dünya borsaları ortasında halka arz sayısı bakımından Borsa İstanbul 14 basamak birden yükselerek 13’üncü sıraya yerleşti.
Anadolu şirketlerinden ağır ilgi
Bu periyotta sadece İstanbul, Ankara ve İzmir üzere büyük kentlerden değil; Aydın, Balıkesir, Erzurum, Kütahya ve Rize üzere Anadolu kentlerinde faaliyet gösteren şirketlerin de borsaya girişi hızlandı. 2022 yılında ise yılbaşından bugüne kadarki süreçte 10 şirketin halka arzı tamamlandı. Halka arz büyüklüğü ise 3 milyar 469 milyon TL olarak gerçekleşti. Yıl sonuna kadar 20 şirketin daha halka arz edilmesi ve toplam halka arz ölçüsünün geçen yıl olduğu üzere 20 milyar TL’nin üzerine çıkması bekleniyor.
Peki borsadaki yükseliş devam edecek mi?
Uzmanlara nazaran yakın gelecekte gerek vatandaşların gerekse şirketlerin borsaya olan ilgisi sürecek. Lakin borsadaki dalgalanmalar konusunda Rusya-Ukrayna krizindeki gidişat belirleyici olacak.
“İşgalden sonra yüzde 18 büyüdü”
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekatına başladığı 24 Şubat tarihinde Borsa İstanbul’daki kaybın yüzde 8,2 olarak gerçekleştiğini hatırlatan Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, bu düşüşten sonraki 18 iş gününün 14’ünde borsanın yükseldiğini ve bu periyottaki toplam büyümenin yüzde 18’e kadar çıktığına işaret ediyor. Kaya, “Yani bu süreçte BİST100 her gün ortalama yüzde 1 bedel kazandı. Bu süreçte ABD’de S&P 500 Endeksi’nin yüzde 3 yükseldiği dikkate alınırsa, performansın ne kadar önemli olumlu ayrışma içerdiği görülüyor” diyor.
Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya
Ukrayna’nın işgali sonrasında Borsa İstanbul’dan net 1 milyar dolarlık yabancı çıkışı olduğunu lisana getiren Yunus Kaya, yerli yatırımcıların ise bu periyotta borsaya olan ilgisinin artarak devam ettiğini söylüyor.
“42 milyar TL kar hissesi dağıtılacak”
Yakın periyotta borsadaki yükselişin devam edeceğini, fakat piyasalardaki muhtemel dalgalanmalarda Ukrayna krizine yönelik gelişmelerin belirleyici olacağını söz eden Kaya, önümüzdeki günlerde borsanın seyrini belirleyecek gelişmelere ait şöyle konuşuyor:
“1 Nisan akşamı Türkiye için S&P kredi notu değerlendirmesi olacak. Son gelişmelerden sonra not kırma ihtimali artmış gözüküyor. 4 Nisan sabahı ise Mart ayı enflasyonu gelecek. Tıpkı gün Türkiye’nin mart ayı güç faturası da muhakkak olacak. Birinci iki ay beklentileri çok aşan fatura yüzünden cari açık beklentilerinde bozulmalar artıyor. Yabancı yatırımcının Türkiye durumlarında azalama olduğu periyotta bu risk gitgide öne çıkabilir. Öte yandan 1 Nisan’a kadar 20 pay toplamda 42 milyar TL temettü yani kâr hissesi dağıtımı ile piyasaya önemli bir likidite girmiş olacak. Bunun bir kısmı paylara gireceğinden endeksin yükselişini de destekleyebilir. Tüketime yönelen kısmı da iktisada can suyu olacaktır.”
Aram Ekin Duran
© Deutsche Welle Türkçe
